Một phát hiện gần đây tại Siberia đã làm sáng tỏ bí mật về kỹ thuật xăm hình cổ xưa. Xác ướp của một phụ nữ, được tìm thấy với những hình xăm động vật huyền thoại trên cánh tay, đã cung cấp thông tin quý giá về kỹ thuật xăm của người xưa. Nhờ vào công nghệ chụp ảnh cận hồng ngoại độ phân giải siêu cao, các nhà khảo cổ đã có thể phát hiện ra những chi tiết phức tạp của hình xăm mà trước đây không thể nhìn thấy.
Xác ướp này thuộc nền văn hóa du mục Pazyryk, một nhánh của thế giới Scythia cổ đại từng tồn tại vào thời kỳ đồ sắt. Người Pazyryk có phong tục an táng người chết trong các gò đất lớn gọi là ‘kurgan’, cắt sâu vào tầng băng vĩnh cửu ở Siberia. Chính điều kiện băng giá này, kết hợp với kỹ thuật ướp xác sớm, đã bảo quản cơ thể của nhiều quý tộc gần như nguyên vẹn. Việc bảo quản xác ướp trong điều kiện băng vĩnh cửu đã giúp giữ nguyên các hình xăm trên cơ thể họ.
Hình xăm trên xác ướp được mô tả là các cảnh động vật chiến đấu kỳ ảo như hổ, báo và hươu… được phát hiện rõ nét hơn bao giờ hết nhờ công nghệ ảnh mới. Đặc biệt, hình xăm trên cánh tay phải của người phụ nữ, khoảng 50 tuổi lúc qua đời, được tạo nên bằng những nét vẽ đều nhau, cho thấy trình độ tay nghề vượt trội của nghệ nhân thời cổ đại.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng hình xăm được thực hiện bằng nhiều loại dụng cụ. Một số đường nét được tạo ra bằng công cụ châm đa điểm, số khác lại do một dụng cụ đơn điểm tinh tế hơn. Việc các đường nét chồng lên nhau hé lộ quá trình xăm diễn ra theo từng giai đoạn – nơi nghệ nhân tạm dừng rồi tiếp tục sau đó. Điều này cho thấy quá trình xăm hình không phải là một quá trình đơn giản, mà đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật cao.
Rất nhiều nền văn hóa trên thế giới từng dùng gai cây hay gai động vật để xăm mình. Các nhà nghiên cứu hình dung công cụ đa điểm có thể là một chùm gai nhỏ được bó chặt bằng chỉ hoặc gân thú. Tuy nhiên, chưa có hiện vật công cụ xăm nào được tìm thấy, có thể vì chúng được làm từ vật liệu dễ phân hủy theo thời gian. Việc không tìm thấy các công cụ xăm đã khiến cho các nhà nghiên cứu phải suy đoán về kỹ thuật xăm của người xưa.
Kết quả nghiên cứu này không chỉ giúp ta hiểu về nghệ thuật xăm mà còn xem chúng như những dấu ấn cá nhân và biểu tượng văn hóa đặc sắc của từng con người thời cổ. Hình xăm không chỉ là một hình thức trang trí cơ thể, mà còn là một cách để thể hiện địa vị xã hội, tôn giáo và quan niệm về cuộc sống của người xưa.
Xem thêm: https://www.scienceofpeople.com/pazyryk-mummies-tattoos/
Thông tin về xác ướp Pazyryk: https://en.wikipedia.org/wiki/Pazyryk_culture
Thông tin về kỹ thuật xăm cổ xưa: https://www.britannica.com/technology/tattoo