Trong bối cảnh hiện nay, khi công nghệ vũ trụ đang ngày càng phát triển và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của các quốc gia, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Tuy nhiên, để có thể vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, các chuyên gia quốc tế đã chỉ ra rằng Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học.
Tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, các chuyên gia đã chia sẻ kinh nghiệm và quan điểm của mình về vấn đề này. TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ về kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.
TS Quang nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra môi trường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp.
Namun, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), lại cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng.
Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam cần tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để họ có thể phát huy tối đa khả năng của mình.
TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Trước những thách thức và cơ hội đó, Việt Nam cần có những bước đi cụ thể để phát triển công nghệ vũ trụ. Việc xây dựng môi trường nghiên cứu tự do, hỗ trợ startup và đẩy mạnh hợp tác quốc tế là những yếu tố quan trọng. Từ đó, Việt Nam có thể tận dụng được lợi thế của mình và vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Nhìn chung, với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước, tọa đàm đã mang lại những góc nhìn sâu sắc về cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ ở Việt Nam. Với những khuyến nghị và giải pháp cụ thể, hy vọng rằng Việt Nam sẽ sớm có những bước tiến quan trọng trong lĩnh vực này, từ đó đóng góp vào sự phát triển của khoa học và công nghệ trên thế giới.