Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng to lớn về điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, để biến tiềm năng này thành hiện thực, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam cần được hoàn thiện và đồng bộ hơn.
Theo các đánh giá, Việt Nam có tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Ngân hàng Thế giới đã đánh giá rằng Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Những con số này cho thấy Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại khu vực.
Tuy nhiên, các chuyên gia và nhà đầu tư đang gặp phải một số thách thức khi đầu tư vào năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Điều này tạo ra một môi trường đầu tư không ổn định và làm tăng rủi ro chính sách đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Một trong những rào cản quan trọng khác là cơ chế đấu thầu, giá điện, hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi. Điều này khiến rủi ro tài chính tăng cao và làm giảm sự hấp dẫn của các dự án năng lượng tái tạo. Ngoài ra, hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo, tạo ra một thách thức lớn cho việc phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam.
Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm và đã đạt được những thành công đáng kể. Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc là những ví dụ điển hình, nơi mà Luật Năng lượng tái tạo đã tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp.
Để phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam, các chuyên gia cho rằng cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này bao gồm việc bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch, thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, và chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.