Việc xuất khẩu hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp của Việt Nam sang Liên minh châu Âu (EU) hiện đang đối mặt với khó khăn lớn do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Tuy nhiên, nhiều Sở An toàn thực phẩm, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.

Tình trạng trên đã gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo rằng có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.

Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.

Trong hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.

Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.

Phó Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk Đỗ Hữu Huy vừa tiến hành buổi làm việc với Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk, còn được biết đến với cái tên Simexco Daklak, vào sáng ngày 22/7. Tại buổi làm việc, ông Đỗ Hữu Huy đã ghi nhận và bày tỏ sự trân trọng đối với những thành tích ấn tượng mà Simexco Daklak đã đạt được trong thời gian gần đây.

Những thành tích này được xem là minh chứng cho sự đoàn kết, chỉ đạo thống nhất và vai trò quan trọng của Đảng bộ doanh nghiệp trong quá trình phát triển của công ty. Ông Đỗ Hữu Huy cũng đánh giá cao tinh thần chủ động, sáng tạo và cầu thị mà Simexco Daklak đã thể hiện. Công ty đã có những bước tiến đáng kể trong hội nhập quốc tế, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế và thực hiện nhiều hợp tác chiến lược đúng hướng.

Dù kết quả chuyển đổi số chưa cụ thể, nhưng tinh thần và tiến độ triển khai của công ty được ông Đỗ Hữu Huy đánh giá là đáng khích lệ. Trong bối cảnh thương mại quốc tế đang trải qua nhiều biến động, đặc biệt là với các chính sách thuế mới từ Hoa Kỳ, Phó Bí thư Tỉnh ủy đề nghị Simexco Daklak cần tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm để tiếp tục phát triển bền vững.

Công ty được đề nghị xây dựng năng lực lãnh đạo toàn diện, rà soát và hoàn thiện các quy định nội bộ theo Chỉ thị 59 và Luật 68 sắp có hiệu lực. Bên cạnh đó, Simexco Daklak cũng cần đẩy mạnh phát triển sản phẩm chế biến sâu, mở rộng vùng nguyên liệu quốc tế, và tăng cường xuất khẩu cà phê đặc sản, cà phê hòa tan.

Ông Đỗ Hữu Huy cũng gợi ý công ty nên nghiên cứu đầu tư vào nhà máy chế biến gạo và tận dụng phụ phẩm theo hướng kinh tế tuần hoàn. Ngoài ra, công ty cần chú trọng vào việc xây dựng thương hiệu, bao bì và chiến lược marketing cho sản phẩm, cũng như tạo thị trường từ sự thí điểm khan hiếm.

Về hoạt động du lịch, Phó Bí thư Tỉnh ủy đề xuất Simexco Daklak có thể tập trung nghiên cứu các mô hình du lịch cà phê gắn với bản sắc dân tộc tại Buôn Đôn. Về nguồn nhân lực, ông Đỗ Hữu Huy nhấn mạnh việc ưu tiên phát triển những người đã cống hiến lâu dài cho công ty, đồng thời mạnh dạn thuê chuyên gia giỏi từ bên ngoài để hỗ trợ chuyên môn.

Công ty cũng được khuyến khích quan tâm đến đời sống vật chất và tinh thần của người lao động, bảo đảm thu nhập năm sau cao hơn năm trước và gắn với chăm lo an sinh xã hội toàn chuỗi giá trị. Kết thúc buổi làm việc, ông Đỗ Hữu Huy bày tỏ kỳ vọng Simexco Daklak sẽ tiếp tục bứt phá, khẳng định vai trò doanh nghiệp chủ lực của tỉnh trong xuất khẩu nông sản và phát triển bền vững.

Gần đây, xuất hiện tình trạng ùn ứ hàng hóa xuất khẩu sang EU, đặc biệt là các mặt hàng như thanh long và hồ tiêu, do không có cơ quan Nhà nước nào cấp Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu. Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh Long Bình Thuận, cho biết hoạt động xuất khẩu thanh long đang bị đình trệ nghiêm trọng với khoảng 100 tấn hàng hóa bị hư hỏng và hàng tồn kho lên đến 50-70 tấn.

Tương tự, 2 doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam cũng đang tồn kho lượng hàng có giá trị khoảng 2,4 triệu USD và không thể xuất khẩu do thiếu Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết cơ quan này đã có công văn hướng dẫn gửi các địa phương.

Tuy nhiên, các sở địa phương cho rằng hướng dẫn đó chỉ áp dụng tại Việt Nam và cần bổ sung quy định theo yêu cầu của các nước nhập khẩu. Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang đề nghị sửa lại công bố thủ tục hành chính cho phù hợp. Việc điều chỉnh đang được gấp rút hoàn tất để đảm bảo hoạt động xuất khẩu không bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, Cục cũng đã gửi công văn đề nghị EU cho phép áp dụng mẫu giấy chứng nhận hiện tại, nhưng phía EU chưa có phản hồi. Trong văn bản kiến nghị khẩn gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Sở An toàn thực phẩm TPHCM cũng nêu ra hàng loạt bất cập cần Bộ hướng dẫn liên quan đến thủ tục kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm với thực phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu.

Sở An toàn thực phẩm TPHCM kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm ban hành quy định về hồ sơ, thủ tục cấp Giấy chứng nhận theo mẫu của nước nhập khẩu để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Việc này không chỉ giúp giải quyết vấn đề ùn ứ hàng hóa xuất khẩu sang EU mà còn đảm bảo hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam được diễn ra thông suốt và hiệu quả.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang nỗ lực giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp bằng cách khẩn trương hoàn thiện các thủ tục hành chính và tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía EU. Nếu tình trạng ùn ứ kéo dài, không chỉ các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long và hồ tiêu mà còn nhiều doanh nghiệp khác cũng sẽ gặp khó khăn trong hoạt động xuất khẩu sang thị trường EU.

Để cập nhật thông tin về tình trạng xuất khẩu sang EU cũng như các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, vui lòng theo dõi thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như Ủy ban Châu Âu.