Thế giới hiện đang chứng kiến sự phổ biến rộng rãi của xe máy, với hàng triệu chiếc được sử dụng trên toàn cầu. Ấn Độ đang là quốc gia đi đầu trong lĩnh vực này, với số lượng xe máy lên đến 221 triệu chiếc, theo báo cáo mới nhất của World Population Review vào năm 2025. Indonesia xếp thứ hai với 112 triệu chiếc, trong khi Trung Quốc đứng thứ ba với 85 triệu chiếc.

Ấn Độ không chỉ dẫn đầu về số lượng xe máy mà còn sở hữu một thị trường tiêu thụ xe máy rất lớn, đóng góp một phần đáng kể vào nền kinh tế của quốc gia này. Thị trường xe máy của Ấn Độ được đánh giá là một trong những thị trường năng động nhất thế giới.

Không chỉ Ấn Độ, Việt Nam cũng có một thị trường xe máy lớn, với 58 triệu chiếc, đứng thứ 4 thế giới và lớn thứ 2 trong khu vực Đông Nam Á, sau Indonesia. Theo thống kê của World Population Review năm 2025, Việt Nam có một thị trường tiêu thụ xe máy rất năng động.

Một nhà máy sản xuất xe máy ở Ấn Độ. Ảnh: Bikeleague

Xu hướng tiêu thụ xe máy tại Việt Nam cũng cho thấy sự tăng trưởng ấn tượng. Dựa trên số liệu từ Motorcycles Data, chuyên trang thống kê dữ liệu xe máy toàn cầu, đến hết tháng 6 năm nay, số xe máy bán ra là 1,6 triệu chiếc, tăng 19% so với cùng kỳ năm trước.

Tại Việt Nam, theo báo cáo bán hàng của VAMM (Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam gồm Honda, Yamaha, Piaggio, Suzuki, SYM) nửa đầu năm 2025, người Việt mua gần 1,3 triệu xe. Tính trung bình mỗi phút, người dân mua 4,9 xe máy, trong khi cùng kỳ năm 2024 là 4,6 xe.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, Chính phủ Việt Nam đang có kế hoạch hạn chế và tiến tới cấm xe máy chạy xăng dầu trong một số khu vực. Theo Chỉ thị 20 ban hành ngày 12/7 về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Hà Nội bảo đảm đến ngày 1/7/2026 không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) lưu thông trong khu vực vành đai 1.

Từ ngày 1/1/2028, phạm vi hạn chế sẽ mở rộng sang vành đai 2, bao gồm cấm xe máy và hạn chế xe ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đến năm 2030, lộ trình tiếp tục được mở rộng đến vành đai 3.

Hà Nội đang lên kế hoạch cấm xe máy chạy xăng trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, một quyết định gây ra nhiều lo lắng cho người dân, đặc biệt là những người phụ thuộc vào xe máy để mưu sinh. Đối với những gia đình sống trong khu vực Vành đai 1, như gia đình chị Trần Minh Hồng, việc chuyển đổi sang xe điện đang trở thành một thách thức lớn.

Gia đình chị Hồng có 6 thành viên sử dụng xe máy chạy xăng hàng ngày. Việc chuyển đổi sang xe điện sẽ tốn kém không dưới 100 triệu đồng và việc sạc xe tại nhà cũng khiến họ lo lắng về nguy cơ cháy nổ. Chị Hồng chưa hình dung ra cảnh 6 chiếc xe cùng lúc sạc qua đêm trong sân nhà. Nếu chuyển hết sang xe điện, gia đình chị Hồng sẽ phải thiết kế lại khu vực sân, bố trí hệ thống ổ cắm.

Những lo lắng của chị Hồng không phải là không có cơ sở. Việc từng xảy ra những vụ hỏa hoạn liên quan đến xe điện khiến chị không khỏi lo lắng về nguy cơ cháy nổ tại nhà. Theo quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tuyến đường Vành đai 1 sau khi hoàn thành sẽ khép kín khu vực nội đô, vùng lõi của Thủ đô.

Nhiều người dân như chị Lê Thị Hoa, lo lắng về việc di chuyển khi cấm xe máy chạy xăng trong Vành đai 1. Phương án chị nghĩ tới là đi xe máy vào gần khu vực trung tâm rồi sử dụng phương tiện công cộng. Tuy nhiên, điều này cũng không tránh khỏi bất tiện.

Anh Nguyễn Tuấn Hưng, vừa mua một chiếc xe máy SH có giá gần 100 triệu đồng cách đây hơn 1 tháng, không khỏi bất ngờ và nuối tiếc nếu phải bán chiếc xe mình dành dụm cả năm mới dám mua. Anh Hưng lo lắng về việc chuyển đổi sang xe điện, đặc biệt là vấn đề an toàn khi sạc xe.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến đồng tình cho rằng, để phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, việc thay thế xe xăng bằng xe điện là hướng đi cần thiết. Anh Nguyễn Văn Huy, đã bán chiếc xe tay ga mua năm 2016 và mua chiếc xe điện, thấy nhẹ nhàng và tiết kiệm.

Chị Nguyễn Hường, sử dụng xe máy điện từ năm 2018, nhận ra nhiều ưu điểm của phương tiện này như di chuyển nhẹ nhàng, không phải xếp hàng chờ đổ xăng, tiết kiệm chi phí vì tiền sạc điện không đáng kể.

Tuy nhiên, bên cạnh những ý kiến đồng tình, nhiều người bày tỏ sự lo lắng cho rằng điều chỉnh này sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống và công việc của rất nhiều người. Theo anh Vũ Ngọc Hải, tàu điện mới chỉ có ở một số trục chính, xe buýt không phủ khắp, trạm sạc cho xe điện gần như không có… nên việc cấm xe máy chạy xăng vào Vành đai 1 trong 1 năm tới sẽ gây đảo lộn cuộc sống của nhiều người.

PGS.TS Bùi Thị An, đánh giá chủ trương này là hợp lý, liên quan đến nhiều mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam nói chung và của Hà Nội nói riêng. Tuy nhiên, cần có phương án tính toán đến việc hỗ trợ người dân khi chuyển từ xe xăng sang xe điện, đảm bảo hệ thống điện, an toàn cháy nổ…

TS Tô Văn Trường, cho rằng Hà Nội, Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, trợ giá xe điện cho người thu nhập thấp, chính sách đổi xe cũ lấy xe mới, ưu đãi về thuế – phí cho nhà sản xuất, xây dựng mạng lưới trạm sạc phân tán hợp lý, bảo đảm dịch vụ bảo trì tốt. Hà Nội sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo cuộc sống của người dân không bị ảnh hưởng quá lớn.

Chuyển đổi xe xăng sang xe điện đang là một chủ trương quan trọng nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, đặc biệt là từ nguồn phát thải lớn nhất là phương tiện giao thông. Tuy nhiên, quá trình này có thể mang lại những tác động sâu rộng đối với người dân, nhất là những người sống và làm việc trong khu vực vành đai 1 của Hà Nội.

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội hiện nay chủ yếu bắt nguồn từ phương tiện giao thông, chiếm khoảng 35% nguồn ô nhiễm. Trong đó, khí thải từ phương tiện giao thông chiếm khoảng 12%, và bụi từ hoạt động giao thông là 23%. Để thực hiện chuyển đổi một cách hiệu quả, các chuyên gia đang đề xuất một số giải pháp quan trọng.

Đầu tiên, cần có khảo sát đánh giá tình hình hiện tại và hoàn thiện thể chế chính sách để hỗ trợ quá trình chuyển đổi. Xây dựng cơ sở hạ tầng và xác định tiêu chuẩn khí thải cho xe máy cũng là những yếu tố then chốt. Quá trình chuyển đổi cần đảm bảo sự an toàn và thuận tiện cho người dân.

Hà Nội đã đưa ra các kế hoạch cụ thể bao gồm khảo sát đánh giá ảnh hưởng đến người dân và đối tượng chịu ảnh hưởng, hoàn thiện thể chế chính sách, và xây dựng cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đề xuất các giải pháp như thúc đẩy mô hình đổi pin, tận dụng hệ thống cây xăng hiện hữu, và phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị.

Để đảm bảo sự thành công của quá trình chuyển đổi, việc nâng cao nhận thức của người dân về mục tiêu và kế hoạch là rất quan trọng. Nếu người dân hiểu rõ và cảm nhận được rằng chính sách này là vì lợi ích của họ, họ sẽ tự nguyện thay đổi và ủng hộ.

Hà Nội đang tích cực triển khai các kế hoạch để dẫn đầu trong công tác chuyển đổi, với lợi thế về Luật Thủ đô https://luat thủ đô. Tuy nhiên, để đảm bảo sự thành công, việc này cần sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan.