Theo Vnexpress, sáng ngày 21/4/2025, sau gần một tháng xét xử và nghị án, Tòa án Nhân dân (TAND) Cấp cao tại TP.HCM đã công bố phán quyết chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của bà Trương Mỹ Lan (69 tuổi, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát). Theo đó, bản án tù chung thân về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản được giảm xuống 20 năm tù; các hình phạt 12 năm tù về tội Rửa tiền và 8 năm tù về tội Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới được giữ nguyên. Tổng hợp hình phạt là 30 năm tù, mức tối đa của hình phạt tù có thời hạn. Tuy nhiên, do bản án tử hình tại giai đoạn một của vụ án đã có hiệu lực pháp luật, bà Lan phải chấp hành hình phạt chung là tử hình.

Bà Trương Mỹ Lan tại phiên xử phúc thẩm. Ảnh: Thanh Tùng

Xác Định Vai Trò và Hành Vi Phạm Tội

Hội đồng Xét xử (HĐXX) xác định bà Trương Mỹ Lan giữ vai trò chủ mưu trong cả ba tội danh. Các đồng phạm khác hỗ trợ bà Lan thực hiện các hành vi phạm tội. Bản án sơ thẩm được đánh giá là đúng người, đúng tội, không có oan sai.

Bà Lan nắm giữ phần lớn cổ phần của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB. Để xử lý khó khăn tài chính của SCB, bà Lan đã chỉ đạo phát hành trái phiếu thông qua bốn công ty thuộc Vạn Thịnh Phát (An Đông, Sunny World, Quang Thuận, Setra). Đồng thời, năm công ty khác trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát và Công ty cổ phần đầu tư Sai Gon Peninsula được chọn để ký hợp đồng mua sơ cấp trái phiếu, tạo dòng tiền khống nhằm hợp thức hóa tư cách trái chủ sơ cấp.

Các cá nhân được thuê lập và ký khống chứng từ giao dịch, hạch toán khống trên hệ thống SCB trong cùng ngày, tạo nguồn tiền 30.869 tỷ đồng để mua gần 309 triệu trái phiếu. Sau đó, bà Lan và đồng phạm phát hành 25 gói trái phiếu khống, bán cho 35.824 nhà đầu tư thứ cấp, chủ yếu là khách hàng gửi tiền tại SCB. HĐXX xác định hành vi lừa đảo hoàn thành khi tiền của các bị hại được chuyển vào SCB.

Hành Vi Rửa Tiền và Vận Chuyển Trái Phép Tiền Tệ

Từ ngày 1/1/2018 đến 7/10/2022, bà Lan chỉ đạo các thuộc cấp thực hiện nhiều thủ đoạn để che giấu và hợp thức hóa hơn 415.000 tỷ đồng tham ô từ SCB (giai đoạn một). Các hành vi bao gồm chuyển tiền ra khỏi hệ thống SCB hoặc chuyển khoản cho cá nhân, pháp nhân để rút tiền mặt, nhằm tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng. Tổng cộng, bà Lan và đồng phạm đã rửa tiền hơn 445.747 tỷ đồng, bao gồm hơn 30.000 tỷ đồng từ hành vi lừa đảo trái phiếu.

Trong khoảng thời gian từ 27/10/2012 đến 7/10/2022, 21 công ty thuộc Vạn Thịnh Phát thực hiện 78 giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài trái phép với tổng giá trị hơn 1,5 tỷ USD và nhận 152 giao dịch chuyển tiền từ nước ngoài về với tổng giá trị hơn 3 tỷ USD. Tổng cộng, bà Lan và đồng phạm đã vận chuyển trái phép hơn 4,5 tỷ USD qua biên giới.

Khả Năng Khắc Phục Thiệt Hại và Tình Tiết Giảm Nhẹ

Tòa án ghi nhận bà Lan có khả năng khắc phục thiệt hại đáng kể. Theo thông báo từ Cục Thi hành án, hơn 8.600 tỷ đồng đã được thu hồi từ giai đoạn một của vụ án, với tiềm năng thu hồi thêm 15.000 tỷ đồng trong thời gian tới. Ngoài ra, các khoản cổ phần, cổ phiếu và các khoản tiền liên quan trị giá 21.000 tỷ đồng cũng sẽ được sử dụng để bồi thường thiệt hại. Tòa xác định số tiền thu hồi từ cả hai giai đoạn sẽ ưu tiên khắc phục hậu quả cho các trái chủ.

Bà Lan được ghi nhận có nhiều tình tiết giảm nhẹ, bao gồm thái độ ăn năn hối cải và cam kết sử dụng tài sản để khắc phục thiệt hại. Do đó, HĐXX quyết định giảm án từ tù chung thân xuống 30 năm tù, thể hiện tính nhân văn của pháp luật.

Trách Nhiệm Dân Sự và Xử Lý Tài Sản

HĐXX xác định toàn bộ số tiền chiếm đoạt từ hành vi phát hành trái phiếu đều được bà Lan sử dụng vào mục đích cá nhân. Do đó, bà Lan chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Tòa tiếp tục kê biên các tài sản của bà Lan và gia đình liên quan đến hành vi sai phạm để đảm bảo thi hành án.

Về hai túi Hermes da cá sấu bạch tạng (trị giá hơn 10 tỷ đồng) mà bà Lan xin giữ lại làm kỷ niệm, HĐXX xác định đây là tài sản có nguồn gốc từ tiền phạm tội và tiếp tục bị kê biên.

Phán Quyết Với Các Bị Cáo Khác

HĐXX bác kháng cáo của ông Võ Tấn Hoàng Văn (cựu Tổng giám đốc SCB) và ông Bùi Anh Dũng (cựu Chủ tịch SCB), giữ nguyên các mức án tương ứng là tù chung thân và 10 năm tù khi tổng hợp với bản án giai đoạn một. Đối với các bị cáo khác, tòa ghi nhận một số tình tiết giảm nhẹ như tích cực khắc phục thiệt hại, vai trò hạn chế, hoặc hoàn cảnh gia đình khó khăn. Một số bị cáo, bao gồm bà Trương Huệ Vân (cháu bà Lan) và ông Chu Lập Cơ (chồng bà Lan), được giảm từ một đến hai năm tù.

Kết Luận

Bản án phúc thẩm thể hiện sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa tính nghiêm minh và nhân văn của pháp luật. Việc giảm án cho bà Trương Mỹ Lan dựa trên khả năng khắc phục thiệt hại và các tình tiết giảm nhẹ, nhưng hình phạt tử hình từ giai đoạn một vẫn được giữ nguyên, đảm bảo tính răn đe đối với các hành vi phạm tội nghiêm trọng.

Ngày 25/3/2025, TAND cấp cao tại TP.HCM sẽ mở phiên phúc thẩm xét xử Trương Mỹ Lan – nữ trùm Tập đoàn Vạn Thịnh Phát – cùng 27 đồng phạm, sau bản án sơ thẩm gây sốc hồi tháng 10/2024. Với cáo buộc lừa đảo hơn 30.000 tỷ đồng từ 35.000 trái chủ, rửa tiền “khủng” hơn 445.000 tỷ đồng và vận chuyển trái phép qua biên giới hơn 106.000 tỷ đồng, vụ án này tiếp tục là tâm điểm chú ý, theo Thanh Niên.

Phiên tòa diễn ra sau kháng cáo của bà Lan, 27/34 bị cáo, 35 bị hại và 7 tổ chức, cá nhân liên quan – trong đó có Ngân hàng SCB. Từ tù chung thân ở phiên sơ thẩm, bà Lan cùng đội ngũ 8 luật sư sẽ đấu tranh để thay đổi số phận, trong khi gần 40 luật sư khác bảo vệ các đồng phạm.

Trò chơi tài chính nghìn tỷ
Từ năm 2018, khi SCB bị thanh tra và nợ xấu ngập đầu, Trương Mỹ Lan đã vẽ nên kịch bản táo bạo: phát hành 25 mã trái phiếu khống trị giá hơn 30.000 tỷ đồng qua 4 công ty thuộc Vạn Thịnh Phát. Không tài sản đảm bảo, không hợp pháp, số tiền khổng lồ này rơi vào túi bà sau khi qua tay các lãnh đạo SCB như Đinh Văn Thành, Võ Tấn Hoàng Văn. Kết quả? Hơn 35.000 trái chủ trắng tay, còn tiền bị “bốc hơi” vào nợ ngân hàng, dự án và nước ngoài.

Rửa tiền siêu tinh vi
Không dừng lại, từ 2018-2022, bà Lan biến hơn 445.000 tỷ đồng tiền bẩn thành “sạch” qua hàng loạt chiêu trò. Tài xế Bùi Văn Dũng lái xe chở tiền mặt từ SCB về trụ sở Vạn Thịnh Phát, trong khi các tài khoản ma được mở để chuyển tiền lòng vòng. Mục tiêu: xóa dấu vết, hợp thức hóa nguồn tiền để bà Lan tự do sử dụng.

Vượt biên hơn 106.000 tỷ đồng
Chưa hết, bà Lan còn lập công ty “ma” ký hợp đồng khống, đẩy hơn 4,5 tỷ USD (hơn 106.000 tỷ đồng) ra nước ngoài từ 2012-2022. SCB dù biết hồ sơ thiếu sót vẫn “nhắm mắt” duyệt, giúp bà hoàn tất phi vụ vận chuyển tiền xuyên biên giới.

Gia đình và đồng phạm trong vòng xoáy
Chồng bà Lan, Chu Lập Cơ, nhận 2 năm tù vì rửa 33 tỷ đồng. Cháu ruột Trương Huệ Vân lĩnh 5 năm tù vì hỗ trợ lừa đảo. 33 đồng phạm khác, từ nhân viên SCB đến lãnh đạo công ty chứng khoán, nhận án từ 2 đến 23 năm tù.

Phiên phúc thẩm kéo dài đến 21/4/2025 hứa hẹn hé lộ thêm nhiều góc khuất của “đế chế” Vạn Thịnh Phát. Liệu Trương Mỹ Lan có thoát án chung thân? Công lý sẽ trả lời!

Vụ án Trương Mỹ Lan cùng đồng phạm (giai đoạn 2), do Tòa án Nhân dân TP.HCM xét xử, đã trở thành tâm điểm chú ý khi phơi bày những hành vi phạm tội nghiêm trọng như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới và rửa tiền. Theo “Báo cáo nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về xử lý hình sự đối với tội phạm rửa tiền có nguồn gốc từ tham nhũng” do Bộ Tư pháp thực hiện, đây được xem là vụ án “điển hình, nổi cộm” về hành vi rửa tiền, minh chứng cho sự tinh vi và quy mô lớn của loại tội phạm này tại Việt Nam.

Tham nhũng và xu hướng tẩu tán tài sản ra nước ngoài

Nghiên cứu của Bộ Tư pháp chỉ ra rằng, trong các vụ án tham nhũng được xét xử gần đây, số tiền bị chiếm đoạt thường lên đến hàng trăm tỷ đồng, thậm chí hàng ngàn tỷ đồng. Những khoản tiền “bẩn” này không chỉ được sử dụng cho chi tiêu cá nhân, mua sắm bất động sản, tài sản giá trị cao hay đầu tư kinh doanh, mà còn được “hợp thức hóa” thông qua các hoạt động từ thiện nhằm nâng cao uy tín và vị thế xã hội. “Tất cả những hành vi này đều thuộc phạm vi của tội rửa tiền,” báo cáo khẳng định.

Cơ quan điều tra luôn đặt trọng tâm vào việc thu hồi tối đa tài sản bị chiếm đoạt, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để xác minh nguồn gốc tài sản, tiến hành kê biên, phong tỏa nhằm đảm bảo khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, tội phạm tham nhũng ngày càng tinh vi, thường tẩu tán tài sản ra nước ngoài hoặc “rửa sạch” thông qua việc mua bất động sản, đầu tư vào doanh nghiệp đứng tên người thân, hoặc sở hữu các tài sản giá trị lớn như xe hơi sang trọng.

Những đại án kinh tế chấn động

Báo cáo của Bộ Tư pháp đã điểm qua hàng loạt vụ án lớn, minh họa rõ nét cho mức độ nghiêm trọng của tội phạm tham nhũng và rửa tiền. Điển hình là vụ án tại Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tổng công ty Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC), nơi Trịnh Xuân Thanh – cựu Chủ tịch PVC – cùng đồng phạm cấu kết lập hồ sơ khống để chiếm đoạt hơn 119 tỷ đồng và tham ô hơn 13 tỷ đồng. Hành vi này không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn làm đội vốn đầu tư dự án lên gần 10.000 tỷ đồng, khiến dư luận không khỏi bàng hoàng.

Bên cạnh đó, các vụ án như Hà Văn Thắm tại Ngân hàng TMCP Đại Dương (Ocean Bank), “đại án chuyến bay giải cứu” liên quan đến Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao), vụ Việt Á, vụ Phan Văn Anh Vũ, hay Trần Phương Bình tại Ngân hàng Đông Á cũng được liệt kê như những ví dụ điển hình. “Số lượng và quy mô các vụ án tham nhũng ngày càng gia tăng, đặt ra thách thức lớn cho công tác thu hồi tài sản,” báo cáo nhấn mạnh.

Trương Mỹ Lan: “Bà trùm” rửa tiền với quy mô khổng lồ

Trong số các vụ án được đề cập, vụ Trương Mỹ Lan – Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát – nổi lên như một trường hợp đặc biệt nghiêm trọng. Với số tiền rửa hơn 445.748 tỷ đồng, bà Lan cùng 9 đồng phạm đã bị kết án từ 2 đến 12 năm tù vì tội rửa tiền. Vụ án không chỉ phơi bày sự phức tạp của các phương thức phạm tội mà còn cho thấy khả năng biến tài sản “bẩn” thành “sạch” thông qua những kẽ hở pháp lý và sự thiếu kiểm soát tài sản hiệu quả.

Tội phạm trí thức và kẽ hở pháp lý

Các chuyên gia của Bộ Tư pháp nhận định, tội phạm tham nhũng ngày nay thường là những “tội phạm trí thức,” am hiểu luật pháp và lợi dụng các lỗ hổng để thực hiện hành vi phạm tội. Khi cơ quan chức năng phát hiện, tài sản thường đã bị tẩu tán ra nước ngoài hoặc chuyển đổi dưới nhiều hình thức như bất động sản, đầu tư dự án, thậm chí giao dịch tiền mã hóa – một xu hướng mới nổi chưa được pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng.

“ Ngoại trừ các quan chức cấp cao có khả năng rửa tiền xuyên biên giới, phần lớn tội phạm tham nhũng vẫn sử dụng các biện pháp truyền thống như mua sắm tài sản giá trị trong nước,” báo cáo chỉ ra. Điều đáng lo ngại là cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập hiện nay chưa đủ sức ngăn chặn nguy cơ thất thoát, đặc biệt khi tài sản được đứng tên người thân hoặc không có quy định xử lý đối với tài sản kê khai không trung thực.

Hành trình từ tài sản “bẩn” đến “sạch”

Để đối phó với tội phạm rửa tiền, các chuyên gia nhấn mạnh vai trò của việc phòng ngừa tội phạm nguồn, đặc biệt là tham nhũng. Pháp luật Việt Nam hiện cơ bản đáp ứng các chuẩn mực quốc tế, nhưng vẫn cần hoàn thiện thêm các quy định về kiểm soát tài sản, thu nhập – không chỉ áp dụng cho cán bộ, công chức mà cả với toàn dân. Các biện pháp như thanh toán không dùng tiền mặt, quản lý thuế chặt chẽ, và đăng ký tài sản giá trị được xem là chìa khóa để hạn chế rửa tiền.

Đặc biệt, với sự bùng nổ của tiền mã hóa như Bitcoin hay Ethereum, nhóm nghiên cứu lo ngại đây sẽ là “kẽ hở chết người” nếu không có cơ chế quản lý cụ thể. Đồng thời, việc tồn tại hai tội danh riêng biệt – “Chứa chấp, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có” và “Rửa tiền” – cũng gây khó khăn trong việc xử lý thống nhất. Các chuyên gia đề xuất hợp nhất hai tội danh này để phản ánh đúng bản chất của hành vi rửa tiền, đảm bảo chế tài phù hợp và hiệu quả hơn.

Kết luận: Cuộc chiến chưa có hồi kết

Từ vụ án Trương Mỹ Lan đến hàng loạt đại án khác, tội phạm rửa tiền tại Việt Nam không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là thách thức lớn đối với sự minh bạch và công bằng xã hội. Với sự phối hợp ngày càng chặt chẽ giữa các cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án, cùng những nỗ lực cải cách pháp luật, cuộc chiến chống tham nhũng và rửa tiền đang bước vào giai đoạn quyết liệt. Tuy nhiên, để biến những tài sản “bẩn” không còn cơ hội trở thành “sạch,” Việt Nam cần một hệ thống pháp lý toàn diện hơn và sự đồng lòng của toàn xã hội.

Theo: Báo Dân trí