Chính quyền Mỹ vừa thông báo sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) trong lần thứ hai dưới thời Tổng thống Donald Trump. Thông tin này được Phó phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly công bố, theo đó, quyết định này được đưa ra do tổ chức này bị cho là ủng hộ các vấn đề văn hóa và xã hội gây chia rẽ. Điều này trái ngược với chính sách hợp lý và được người dân Mỹ ủng hộ.

Tuy nhiên, đến thời điểm thông báo, UNESCO chưa có xác nhận ngay lập tức về động thái này của Mỹ. Nếu so với lịch sử, đây không phải lần đầu tiên Mỹ rút khỏi tổ chức này. Trước đó, Mỹ đã có hai lần rời khỏi UNESCO, gồm một lần dưới thời Tổng thống Donald Trump và một lần khác dưới thời cựu Tổng thống Ronald Reagan.

Quay lại bối cảnh Mỹ và Israel ngừng tài trợ cho UNESCO vào thời điểm Palestine được kết nạp vào tổ chức này, có thể thấy rằng đây không phải là một quyết định mới mẻ. Việc rút khỏi UNESCO lần này của Mỹ dự kiến sẽ có hiệu lực vào cuối tháng 12/2026, tạo ra khoảng thời gian đủ dài cho các bên liên quan chuẩn bị cho các thay đổi.

Chính sách của Mỹ liên quan đến các tổ chức quốc tế và vấn đề văn hóa – xã hội được người dân Mỹ quan tâm. Thông báo của Nhà Trắng cho thấy sự chỉ trích về việc UNESCO bị cho là ủng hộ các giá trị gây chia rẽ, nhưng đồng thời cũng cho thấy Mỹ quan tâm đến việc duy trì ảnh hưởng của mình trong các tổ chức quốc tế và chính sách văn hóa toàn cầu.

Tổng quan, việc Mỹ rút khỏi UNESCO không chỉ dừng lại ở những vấn đề về chính trị và văn hóa mà còn cho thấy sự dịch chuyển trong ngoại giao và chính sách quốc tế của nước này, đặc biệt trong giai đoạn hiện tại.

Chương trình ‘L’Oreal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học năm 2025’ hiện đang tiếp nhận đơn đăng ký từ các nghiên cứu viên và nhà khoa học nữ Việt Nam. Thời hạn nộp hồ sơ là đến hết ngày 30/9/2025. Đây là một phần của Giải thưởng Quốc tế L’Oreal – UNESCO For Women in Science, một chương trình hợp tác giữa L’Oreal và UNESCO nhằm khuyến khích và thúc đẩy sự phát triển của phụ nữ trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học.

Mục tiêu của chương trình là vinh danh, kết nối và phát huy năng lực trí tuệ của phụ nữ toàn cầu trong nghiên cứu khoa học, đặc biệt là trong các lĩnh vực trọng tâm như Khoa học cơ bản, Khoa học vũ trụ, Khoa học đời sống và Khoa học vật liệu. Mỗi năm, giải thưởng L’Oreal – UNESCO For Women in Science vinh danh 5 nhà khoa học nữ xuất sắc được đề cử bởi các nhà khoa học hàng đầu thế giới, với giải thưởng trị giá 100.000 euro mỗi giải.

Tại Việt Nam, chương trình học bổng L’Oreal – UNESCO For Women in Science đã được thực hiện từ năm 2009, với mục tiêu nhận diện và tôn vinh các nhà khoa học nữ trẻ thông qua 2 nhóm ngành nghiên cứu là Khoa học Sự sống và Khoa học Vật liệu. Hàng năm, chương trình mở đơn học bổng để vinh danh 3 nhà khoa học nữ có đề án nghiên cứu hiện đại, đột phá, đóng góp vào sự phát triển của tri thức khoa học và lợi ích cho cộng đồng. Mỗi học bổng trị giá 150 triệu đồng.

Để tham gia chương trình, các nhà khoa học nữ phải có quốc tịch Việt Nam, trong độ tuổi không quá 45 tuổi, có học vị Tiến sĩ và có quá trình nghiên cứu khoa học. Đề án nghiên cứu khoa học xin học bổng có thể mới bắt đầu hoặc đang trong quá trình thực hiện, không bao gồm nghiên cứu liên quan đến mỹ phẩm. Hồ sơ cần được hoàn tất và gửi đến chương trình trước 18 giờ ngày 30/9/2025.

Hồ sơ tham gia chương trình học bổng sẽ bao gồm hồ sơ thể hiện năng lực nghiên cứu, học thuật, đề án nghiên cứu mang tính hiện đại, đột phá và được diễn giải theo ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc và khoa học, các thành tựu trong nghiên cứu khoa học và thư giới thiệu từ các nhà khoa học trong ngành về ứng viên và đề án nghiên cứu.

Hội đồng khoa học độc lập L’Oreal – UNESCO For Women in Science tại Việt Nam sẽ tiến hành bình chọn ứng viên xuất sắc cho từng năm và công bố kết quả vào tháng 11 hàng năm. Các ứng viên nhận học bổng khoa học tại các quốc gia sẽ tiếp tục được đề cử cho Giải thưởng Nhà khoa học trẻ tài năng thế giới vào năm kế tiếp của năm nhận học bổng.

PGS.TS. Nguyễn Vân Trang, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu Y sinh học, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, nhà khoa học nhận học bổng L’Oreal – UNESCO For Women in Science tại Việt Nam, chia sẻ: ‘Tôi tâm đắc với sứ mệnh của chương trình này là giúp cho những nhà khoa học nữ không còn vô hình nữa. Sự vô hình này đôi khi không phải đến từ bên ngoài mà là sự rụt rè, e ngại của bản thân. Tôi cũng từng có cảm giác như vậy và Giải thưởng này đã giúp tôi cảm thấy tự tin hơn bởi những công trình của mình được vinh danh, trân trọng, và bản thân tôi cũng gắn kết được với một mạng lưới các nhà khoa học nữ luôn sẵn sàng chia sẻ, nâng đỡ nhau.’

Tỉnh An Giang đã hoàn thành giai đoạn 1 trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Để đánh giá và xác định các giá trị nổi bật toàn cầu của khu di tích này, tỉnh An Giang sẽ tổ chức ‘Hội thảo Khoa học Quốc tế tham vấn Giá trị Nổi bật Toàn cầu và tiêu chí đề cử Di sản Thế giới cho Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê’ vào ngày 30/7.

Hội thảo này là một phần quan trọng trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử Di sản Thế giới, nhằm thu thập ý kiến và đánh giá từ các chuyên gia quốc tế và trong nước. Ban Quản lý Di tích Văn hóa Óc Eo đã phối hợp với các đơn vị có chuyên môn tiến hành khảo cổ, xây dựng cơ sở vật chất, bảo quản các hiện vật và xây dựng hồ sơ đề cử.

Đến thời điểm này, tỉnh An Giang đã hoàn thành nhiệm vụ của giai đoạn 1 và đang chuẩn bị cho hội thảo. Ông Nguyễn Khắc Nguyên, Phó Giám đốc Ban Quản lý Di tích Văn hóa Óc Eo, cho biết công tác chuẩn bị hội thảo đã được triển khai chu đáo, với sự hỗ trợ của các sở, ngành liên quan.

Hội thảo sẽ tập trung vào việc làm sáng tỏ hơn giá trị lịch sử, văn hóa và mối quan hệ của đô thị cổ Óc Eo trong giao lưu kinh tế, văn hóa với khu vực và thế giới. Các chuyên gia quốc tế và trong nước sẽ trình bày 15 bài tham luận, trong đó có 4 bài từ các chuyên gia quốc tế.

Ông Lê Trung Hồ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, nhấn mạnh việc tổ chức hội thảo khoa học quốc tế lần này là một bước quan trọng để khẳng định giá trị của Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê. Nếu thực hiện tốt, hội thảo sẽ giúp Óc Eo – Ba Thê có cơ hội trở thành Di sản Văn hóa Thế giới, mở ra tiềm năng phát triển du lịch và trở thành trung tâm nghiên cứu tầm quốc tế của khu vực Tây Nam Bộ.

Với sự chuẩn bị chu đáo và sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước, hội thảo ‘Hội thảo Khoa học Quốc tế tham vấn Giá trị Nổi bật Toàn cầu và tiêu chí đề cử Di sản Thế giới cho Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê’ sẽ là một sự kiện quan trọng trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử Di sản Thế giới cho Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê. Chúng ta sẽ chờ đợi những kết quả tích cực từ hội thảo này và hy vọng rằng Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê sẽ trở thành Di sản Văn hóa Thế giới trong tương lai.

Ngày 9/7 vừa qua, bên lề Hội nghị lần thứ 46 của Ủy ban Di sản Thế giới, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã thông qua Quyết định ghi danh Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Bình, Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Lào) vào Danh sách Di sản Thế giới với tư cách là Di sản thiên nhiên thế giới liên biên giới. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên hai quốc gia Việt Nam và Lào cùng hợp tác để ghi danh một Di sản thế giới.

Quần thể này bao gồm Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (Lào), với giá trị nổi bật về địa chất, địa mạo và hệ sinh thái. Với việc ghi danh này, UNESCO đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam và Lào trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản. Trước đó, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được UNESCO ghi danh vào năm 2003 với tiêu chí về địa chất, địa mạo. Đến năm 2015, di sản này được công nhận bổ sung thêm tiêu chí về hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Việc hình thành Di sản thế giới liên biên giới Phong Nha – Kẻ Bàng và Hin Nam Nô không chỉ thể hiện giá trị bảo tồn mà còn góp phần thắt chặt mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Lào. Đây là cơ hội để hai quốc gia cùng phát huy tiềm năng du lịch, bảo tồn và phát triển bền vững di sản. Từ nay, hai bên sẽ có cơ hội tăng cường hợp tác trong công tác bảo tồn và quản lý di sản. Sự hợp tác này không chỉ giúp cho việc bảo tồn di sản được hiệu quả hơn mà còn tạo ra nhiều cơ hội cho du lịch, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của cả hai nước.

Xu hướng liên kết giữa các vùng không gian hành chính đang trở thành xu thế tất yếu để tiếp cận và bảo vệ những hệ giá trị thiên nhiên một cách trọn vẹn. Quá khứ, hiện tại và tương lai của loài người luôn gắn bó mật thiết với môi trường và các giá trị tự nhiên. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản thế giới liên biên giới Phong Nha – Kẻ Bàng và Hin Nam Nô là trách nhiệm chung của cả hai quốc gia, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai.

Thông qua việc ghi danh này, UNESCO hy vọng rằng sẽ nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản thiên nhiên và thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO sẽ tiếp tục hỗ trợ và giám sát việc bảo tồn và quản lý di sản này.

Ngày 22-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rằng Mỹ sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) vào cuối năm 2026. Lý do đằng sau quyết định này là UNESCO được cho là theo đuổi các giá trị không phù hợp với chính sách “nước Mỹ trước tiên” mà ông Trump đang theo đuổi.

Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ tuyên bố rút khỏi UNESCO. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, vào năm 2017, Mỹ cũng đã rút khỏi tổ chức này với lý do tương tự. Tuy nhiên, quyết định đó đã bị đảo ngược dưới thời Tổng thống Joe Biden. Nhưng giờ đây, ông Trump lại tiếp tục với quyết định tương tự.

Việc rút khỏi UNESCO sẽ có hiệu lực từ ngày 31-12-2026. Phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly cho biết rằng Tổng thống Trump đã quyết định rút khỏi UNESCO vì tổ chức này được cho là ủng hộ các giá trị văn hóa và xã hội mang tính chia rẽ. Những giá trị này được cho là không phù hợp với chính sách hợp lý mà người dân Mỹ đã lựa chọn.

Bộ Ngoại giao Mỹ cũng đưa ra lý do tương tự, cho rằng việc ở lại UNESCO không phục vụ lợi ích quốc gia. Cơ quan này cho rằng UNESCO thúc đẩy chủ nghĩa toàn cầu và chương trình nghị sự mang màu sắc ý thức hệ trái ngược với chính sách đối ngoại ưu tiên nước Mỹ.

Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay đã bày tỏ sự tiếc nuối sâu sắc về quyết định của Tổng thống Trump. Tuy nhiên, bà cũng cho biết rằng điều này đã được lường trước và UNESCO đã có chuẩn bị. Hiện tại, Mỹ chỉ đóng góp khoảng 8% ngân sách của tổ chức, và UNESCO đã đa dạng hóa nguồn tài trợ.

UNESCO cho biết rằng việc Mỹ rút khỏi tổ chức này sẽ ảnh hưởng nhất định tới một số chương trình do Washington tài trợ. Tuy nhiên, tổ chức văn hóa Liên Hợp Quốc này vẫn sẽ tiếp tục hoạt động và thực hiện các mục tiêu của mình.

Phản ứng về quyết định này, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron viết trên mạng xã hội X: “Chúng tôi kiên định ủng hộ UNESCO, người bảo vệ phổ quát của khoa học, đại dương, giáo dục, văn hóa và di sản thế giới”. Ông Macron cũng nhấn mạnh rằng việc Mỹ rút lui sẽ không làm suy giảm cam kết của Pháp đối với những người đang đấu tranh vì các giá trị này.

UNESCO là một tổ chức chuyên ngành của Liên Hợp Quốc, được thành lập với mục tiêu thúc đẩy hòa bình và an ninh thế giới thông qua hợp tác quốc tế về giáo dục, khoa học, văn hóa và truyền thông.

TP Hà Nội đang tích cực triển khai các hoạt động nhằm phục dựng Chính điện Kính Thiên, một biểu tượng văn hóa nghìn năm của Thăng Long, như một cam kết mạnh mẽ trong việc bảo tồn di sản văn hóa trên toàn cầu. Chính điện Kính Thiên, một phần không thể thiếu của Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long, đóng vai trò quan trọng như một không gian đại diện cho việc thực hành nghi lễ truyền thống, tái hiện lịch sử dân tộc và phát huy sức mạnh hội tụ của nền văn hiến lâu đời.

Trên cơ sở hợp tác chặt chẽ với UNESCO, ICOMOS và các chuyên gia quốc tế, TP Hà Nội đang đẩy nhanh tiến trình hoàn thiện hồ sơ bảo tồn toàn diện. Mục tiêu chính là hoàn thiện và đệ trình Báo cáo cập nhật tình trạng bảo tồn Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội tới Trung tâm Di sản Thế giới trước ngày 1/2/2026.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Thu Hà đã tiếp đón Đoàn liên ngành Di sản Thế giới UNESCO và ICOMOS đến thăm và làm việc, trao đổi về tiến độ triển khai các khuyến nghị bảo tồn Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long. Tại buổi tiếp, bà Hà cho biết, Hà Nội đã chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết, bao gồm khảo sát, sắp xếp hạ tầng hỗ trợ phục vụ công tác nghiên cứu và chỉnh trang trục trung tâm Khu Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long.

Giám đốc Trung tâm Di sản Thế giới Lazare Eloundou Assomo và Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay đã thăm và làm việc tại Trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long, thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với Hoàng thành Thăng Long. Hà Nội cam kết tập trung mọi nguồn lực nhằm thực hiện nghiêm túc các khuyến nghị của Ủy ban Di sản thế giới.

Chia sẻ tại buổi làm việc, ông George O. Abungu – chuyên gia khảo cổ học, Giám đốc Công ty tư vấn di sản Okello Abungu, Giáo sư Đại học Mauritius – bày tỏ ấn tượng với các dự án khôi phục Hoàng thành Thăng Long. Ông nhận định, Thủ đô Hà Nội và Việt Nam không chỉ đầu tư về mặt kỹ thuật và tài chính mà còn chú trọng đến yếu tố chuyên môn và nguồn nhân lực.

Ông Abungu khẳng định đến Hà Nội với niềm tin và những kỳ vọng tốt đẹp, sẵn sàng hợp tác cùng TP để đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất. Phó Chủ tịch UBND TP Vũ Thu Hà tin tưởng hai bên sẽ có một hành trình hợp tác hiệu quả với nhiều thành tựu đáng ghi nhận trong thời gian tới.