Một trường hợp gây tranh cãi về tính hợp pháp của các khoản thu tại cộng đồng dân cư đã xảy ra tại Hà Nội, khi một người dân bị đe dọa và ép buộc nộp 20 triệu đồng tiền ‘quỹ xóm’ khi dọn dẹp khu đất của gia đình. Sự việc này đã đặt ra nhiều câu hỏi về quyền và nghĩa vụ của người dân trong việc đóng góp cho cộng đồng.

Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), đã đưa ra quan điểm pháp lý về vấn đề này. Theo ông, mọi khoản huy động trong cộng đồng dân cư đều phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, công khai và minh bạch. Việc một cá nhân hay nhóm người tự ý đặt ra một mức thu mang tính áp đặt, bắt buộc người khác phải tuân theo là hoàn toàn trái pháp luật.

TS.LS Đặng Văn Cường cũng chỉ ra rằng, đối với các khoản đóng góp tại cộng đồng, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đã quy định rất rõ. Các khoản đóng góp, huy động trong cộng đồng dân cư phải tự nguyện, minh bạch, và được sự đồng ý của ít nhất 2/3 số hộ gia đình, với sự giám sát của cơ quan nhà nước và cộng đồng.

Luật sư Cường nhấn mạnh rằng, đóng góp phải tự nguyện, không được áp đặt. Trên thực tế, do vấn đề nhận thức và có sự khác biệt giữa quy định pháp luật và phong tục địa phương dẫn đến xung đột lợi ích.

Về việc anh Đ.X.T. bị đe dọa, ép nộp 20 triệu đồng và chỉ nhận một tờ giấy viết tay, luật sư Cường khẳng định đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng các quy định về tài chính, kế toán. Việc này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ thất thoát, thiếu minh bạch mà còn có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu chiếm đoạt hoặc sử dụng sai mục đích.

Trước lập luận của một số người cho rằng ‘đường do dân góp tiền làm thì có quyền thu tiền’, luật sư Đặng Văn Cường khẳng định lập luận này hoàn toàn không có cơ sở pháp lý. Luật sư Cường giải thích, quyền sở hữu tài sản chỉ được xác lập khi có căn cứ hợp pháp. Việc người dân tự nguyện góp tiền làm đường là hành vi vì lợi ích chung, không làm phát sinh quyền sở hữu cá nhân hay nhóm người đối với công trình đó.

Ngoài ra, đường xóm được làm trên đất công, hoặc dùng chung cho cộng đồng, thuộc loại tài sản công thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý. Việc thu phí sử dụng đường bộ chỉ được thực hiện khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đi kèm với chứng từ tài chính hợp lệ.

Như vậy, các khoản thu tại cộng đồng dân cư cần phải được thực hiện một cách minh bạch, công khai và dựa trên sự tự nguyện của người dân. Việc ép buộc người dân nộp tiền hoặc sử dụng sai mục đích sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Một câu chuyện đẹp về sự đoàn kết và sẻ chia giữa các hộ dân đã diễn ra tại xã Đồng Lộc, Hà Tĩnh. Sáu hộ dân thuộc thôn Khe Thờ đã tự nguyện hiến đất để mở một con đường rộng rãi, giúp cho một hộ dân nghèo có lối đi vào nhà.

Câu chuyện bắt đầu từ hoàn cảnh khó khăn của anh Trần Thế Thuyết, một thanh niên sinh năm 1991, sống một mình trong một căn nhà cấp bốn ở cuối xóm. Cha anh bị tàn tật bẩm sinh và mất sớm, mẹ anh qua đời khi anh mới 28 tuổi. Anh Thuyết phải tự mình kiếm sống bằng những công việc tự do.

Căn nhà của anh Thuyết nằm sát bờ ruộng và từ bao năm nay, gia đình anh không có lối đi chính để vào nhà. Họ phải đi men theo đường nội đồng của thôn, gây nhiều khó khăn, đặc biệt là vào những ngày mưa. Thương xót cho hoàn cảnh của anh Thuyết, ông Trần Thế Cương, một hàng xóm và cũng là họ hàng xa của anh, đã đề xuất với các hộ gia đình xung quanh về việc hiến đất mở một con đường cho anh Thuyết.

Đề xuất này đã được 5 hộ gia đình khác ủng hộ. Sau khi bàn bạc, các hộ gia đình đã thống nhất hiến tổng diện tích 900m2 đất để mở con đường dài 200m và rộng 4,5m. Gia đình ông Cương đã hiến 200m2, trong khi 700m2 còn lại do 5 hộ khác hiến.

Với sự hỗ trợ của các hộ dân trong xóm, con đường đã được xây dựng và hoàn thiện trong thời gian ngắn. Bà Trần Thị Lương, một trong những hộ hiến đất, chia sẻ rằng bà đã đồng ý hiến đất mà không cần biết chính xác diện tích là bao nhiêu, vì muốn giúp đỡ cho anh Thuyết.

Khi bước trên con đường mới được xây dựng bằng sự đóng góp của các hộ dân, anh Thuyết không giấu được xúc động. Anh biết ơn tấm lòng của bà con và hy vọng sẽ có thể xây dựng cuộc sống tốt hơn.

Ông Nguyễn Viết Sỹ, Trưởng thôn Khe Thờ, cho biết rằng thôn của ông có 142 hộ dân và luôn đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau. Trong phong trào xây dựng nông thôn mới, người dân trong thôn luôn tự nguyện hiến đất và đóng góp cho các công trình công cộng.

Ông Nguyễn Đại Đồng, Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Lộc, đánh giá cao hành động hiến đất mở đường của các hộ dân và khẳng định rằng chính quyền sẽ xem xét hỗ trợ để nâng cấp đoạn đường này.

Câu chuyện về sự đoàn kết và sẻ chia giữa các hộ dân tại thôn Khe Thờ đã trở thành một nét đẹp dung dị và ấm áp giữa đời thường, góp phần lan tỏa tinh thần đoàn kết và xây dựng cộng đồng dân cư. Đây là một ví dụ điển hình về việc người dân tự nguyện hiến đất để mở đường, giúp cho cuộc sống của họ và những người xung quanh trở nên tốt hơn.

Việc hiến đất mở đường của các hộ dân tại thôn Khe Thờ cũng thể hiện sự ý thức và trách nhiệm của người dân trong việc xây dựng và phát triển cộng đồng. Câu chuyện này cũng là một minh chứng cho việc người dân có thể cùng nhau đoàn kết và giúp đỡ nhau để xây dựng một cuộc sống tốt hơn.

Để tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết và sẻ chia giữa các hộ dân, chính quyền địa phương cần tiếp tục tuyên truyền và vận động người dân tham gia vào các hoạt động cộng đồng. Đồng thời, chính quyền cũng cần có những chính sách và hỗ trợ để giúp đỡ những hộ dân nghèo và khó khăn.