Nền kinh tế toàn cầu hiện đang đối mặt với những bất ổn chưa từng có do chính sách thuế quan của Mỹ. Kể từ khi ông Donald Trump bước vào nhiệm kỳ tổng thống của mình, các đe dọa về thuế quan mạnh tay đối với toàn cầu đã khiến thị trường tài chính và các nhà đầu tư trên toàn thế giới cảm thấy bất an. Mục tiêu lớn nhất mà ông Trump nhắm tới trong chính sách kinh tế của mình là Trung Quốc, với mức thuế quan áp dụng cho nước này cũng như các quốc gia bị nghi ngờ là trung chuyển hàng hóa Trung Quốc trước khi xuất khẩu sang Mỹ được thiết lập ở mức rất cao.

Trước những áp lực từ trong nước và sự phản đối của nhiều bên, ông Trump đã buộc phải hoãn áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc để tiến hành đàm phán tại Geneva. Tuy nhiên, những bất ổn và không chắc chắn trong chính sách kinh tế của Mỹ đã khiến các nhà đầu tư không còn xem Mỹ là một điểm đến an toàn cho vốn đầu tư. Điều này đã dẫn đến những thay đổi đáng kể trong dòng vốn đầu tư toàn cầu do chính sách thuế quan từ Mỹ và những xung đột địa chính trị trên toàn cầu.

Đối với Việt Nam, một quốc gia với nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào yếu tố bên ngoài cả về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và xuất khẩu, việc ứng phó với những tác động tiêu cực từ bên ngoài là hết sức cần thiết. Mức thuế quan mà ông Trump tuyên bố đối với Việt Nam được xem là tương đối thuận lợi so với các nước châu Á khác, nhưng vẫn cần phải có những biện pháp đề phòng và chuẩn bị cho những rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động loại bỏ những rủi ro, ngay cả khi phải chịu chi phí cao hơn. Ví dụ, để giảm thiểu rủi ro liên quan đến nguồn gốc xuất xứ, các doanh nghiệp trong ngành dệt may Việt Nam nên chủ động tìm kiếm nguồn nguyên liệu thay thế, mặc dù chi phí có thể cao hơn. Sự điều chỉnh trong tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể sẽ thu hẹp hơn do ảnh hưởng của chính sách thuế quan và các yếu tố kinh tế khác.

Dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2025 của OECD là 2,9%, thấp hơn so với mức 3,3% của năm 2024. Nhiều khả năng mục tiêu này sẽ khó đạt được do những bất ổn hiện tại. Khả năng nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái ngày càng tăng cao, và điều này có thể sẽ ảnh hưởng đến các quốc gia trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.

Tóm lại, trong bối cảnh hiện nay, việc theo dõi sát sao những diễn biến của chính sách kinh tế toàn cầu, đặc biệt là từ Mỹ, là điều hết sức quan trọng. Việt Nam cần chủ động với những biện pháp mềm dẻo và linh hoạt để giảm thiểu tác động tiêu cực và tìm kiếm những cơ hội mới trong tình hình bất ổn toàn cầu.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang chịu tác động mạnh mẽ từ các chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên khắp thế giới phải chạy đua để thích nghi với một môi trường thương mại đầy biến động. Từ việc áp dụng ‘kỹ thuật thuế quan’ (tariff engineering) để lách thuế đến việc đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp, giới doanh nghiệp toàn cầu đang đối mặt với một thực tế mới: hoặc là thích nghi, hoặc là chịu thiệt hại nặng nề.

Tái định hình chuỗi cung ứng là một trong những chiến lược mà các doanh nghiệp đang áp dụng để đối phó với sự thay đổi này. Nhiều công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang đối mặt với chi phí tăng cao cùng các gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Conagra, tập đoàn sở hữu các thương hiệu như cà chua đóng hộp Hunt’s hay kem tươi Reddi-wip, phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp do chi phí thép tấm nhập khẩu tăng cao vì thuế quan. Nike dự kiến chi thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu trong năm nay và đang lên kế hoạch tăng giá ‘có chọn lọc’ vào mùa Thu.

Các ngành công nghiệp như thép, nhôm và bán dẫn cũng nằm trong tầm ngắm của các mức thuế theo ngành, với thép và nhôm phải chịu mức thuế lên tới 50%. Những con số này không chỉ là thách thức tài chính mà còn buộc các công ty phải xem xét lại toàn bộ mô hình kinh doanh của mình. Để đối phó, nhiều doanh nghiệp đang áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu.

Một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hay Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới. Áp dụng ‘kỹ thuật thuế quan’ cũng là một chiến lược nổi bật mà các doanh nghiệp đang áp dụng để lách thuế và giảm thiểu tác động tài chính.

Hãng hàng không Delta là một ví dụ điển hình về việc áp dụng ‘kỹ thuật thuế quan’. Để tránh mức thuế 10% áp lên máy bay sản xuất tại châu Âu, Delta đã tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ, qua đó tránh được thuế nhập khẩu đối với toàn bộ máy bay.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới, nhưng nó đang trở nên phổ biến hơn trong bối cảnh hiện nay. Các công ty như Columbia Sportswear hay Converse tiếp tục áp dụng chiến lược trên để giảm thiểu tác động tài chính. Tuy nhiên, tariff engineering không phải lúc nào cũng suôn sẻ, và các công ty cần phải cẩn thận khi áp dụng chiến lược này.

Ngoài việc thay đổi thiết kế sản phẩm, các công ty còn sử dụng các kho ngoại quan để tạm hoãn nộp thuế. Hàng hóa có thể được lưu trữ trong các kho này tới 5 năm mà không phải chịu thuế, nhờ đó cho phép doanh nghiệp chờ thời điểm thuế suất giảm hoặc điều chỉnh chiến lược nhập khẩu.

Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Những đồng minh thân cận của Mỹ như EU đang tìm cách mở rộng quan hệ thương mại với các thị trường khác, như khối Arab hay khối Mercosur ở Nam Mỹ, để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là những công ty có doanh thu trên 10 tỷ USD, đang dự báo những tác động tiêu cực gần như chắc chắn từ thuế quan. Để ứng phó, các công ty lớn đang cắt giảm chi phí hoạt động, đàm phán lại giá với nhà cung cấp và áp dụng chiến lược tồn kho ‘đúng lúc’.

Dù bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp không thể chỉ ngồi yên chờ đợi sự rõ ràng từ các cuộc đàm phán thương mại. Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn, từ việc dự đoán các mức thuế mới đến việc chuẩn bị cho các kịch bản xấu nhất, đã trở thành yếu tố sống còn. Thích nghi hoặc bị tụt hậu là thông điệp đang hiện lên rõ ràng trong bối cảnh hiện nay.