Hội đồng Nhân dân thành phố Hải Phòng vừa thông qua nghị quyết quan trọng liên quan đến việc thu hồi đất để thực hiện các dự án và công trình trên địa bàn. Tại kỳ họp thứ 29, kỳ họp thường lệ giữa năm 2025, các đại biểu đã thống nhất thông qua nghị quyết về danh mục các công trình và dự án phải thu hồi đất năm 2025. Theo đó, gần 1.226 ha đất sẽ bị thu hồi để triển khai 49 dự án và công trình sau khi hợp nhất.

Nghị quyết này quy định rằng, tổng diện tích đất thu hồi là gần 1.226 ha, với 49 công trình và dự án nằm trong diện phải thu hồi đất. Đồng thời, HĐND thành phố cũng tiến hành điều chỉnh quy mô và diện tích thu hồi đối với 4 dự án nằm trên địa bàn các xã và phường thuộc huyện An Lão và các khu vực khác. Việc điều chỉnh này nhằm đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong việc triển khai các dự án.

Một số dự án có diện tích đất thu hồi lớn đã được HĐND thành phố thông qua bao gồm Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp Hoàng Diệu. Dự án này sẽ thu hồi 250 ha đất tại các xã Gia Lộc và Gia Phúc. Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp Trấn Dương – Hoà Bình (khu A) giai đoạn 1 sẽ thu hồi 207,95 ha tại xã Nguyễn Bỉnh Khiêm. Ngoài ra, Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp Thuỷ Nguyên giai đoạn 1 sẽ thu hồi 204 ha tại các phường Nam Triệu, Hoà Bình và Bạch Đằng.

HĐND thành phố Hải Phòng giao UBND thành phố chịu trách nhiệm chỉ đạo các sở, ban, ngành và các cơ quan liên quan thực hiện nghị quyết theo đúng quy định pháp luật. Việc thu hồi và chuyển mục đích sử dụng đất chỉ được tiến hành khi các dự án và công trình đảm bảo đầy đủ các điều kiện và thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định. UBND thành phố cũng được giao nhiệm vụ bảo đảm công khai, minh bạch trong việc sử dụng đất, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích, tiết kiệm, an toàn và hiệu quả, không để xảy ra tình trạng thất thoát tài sản và ngân sách nhà nước, lãng phí đất đai.

Bên cạnh đó, HĐND thành phố yêu cầu UBND thành phố tiến hành rà soát hiện trạng và xem xét việc đưa ra khỏi danh sách các dự án và công trình không khả thi. Các dự án và công trình đã thực hiện thu hồi hoặc chuyển mục đích sử dụng đất cũng cần được xem xét và điều chỉnh phù hợp. UBND thành phố cần chuẩn bị tốt công tác đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư và tổ chức thực hiện các dự án và công trình đảm bảo đúng quy định pháp luật.

Từ ngày 1.1.2026, việc tính tiền đền bù khi Nhà nước thu hồi đất sẽ có sự biến động đáng kể do áp dụng bảng giá đất mới, được xây dựng để tiệm cận với giá thị trường. Luật Đất đai 2024 và Nghị định 151/2025/NĐ-CP đã đưa ra các quy định quan trọng về việc xây dựng và áp dụng bảng giá đất mới.

Cụ thể, UBND cấp tỉnh sẽ có trách nhiệm xây dựng và quyết định bảng giá đất lần đầu, sau đó công bố và áp dụng từ ngày 1.1.2026. Sau đó, hằng năm, UBND tỉnh sẽ tiếp tục quyết định điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất để công bố và áp dụng từ ngày 1.1 của năm tiếp theo.

Theo đó, giá đất trong bảng giá đất sẽ được xây dựng theo khu vực, vị trí và được UBND tỉnh công bố. Việc điều chỉnh bảng giá đất sẽ dựa trên cơ sở tiệm cận với giá đất thị trường, trong khi giá đền bù đất sẽ được tính theo giá đất cụ thể.

Để tính tiền đền bù khi thu hồi đất, cơ quan chức năng sẽ tính dựa trên giá đất cụ thể. Theo khoản 3 Điều 159 Luật Đất đai 2024, giá đất cụ thể sẽ được xác định bằng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất, với công thức tính như sau: Giá đất của thửa đất cần định giá (1m2) = giá đất trong bảng giá đất của thửa đất cần định giá x hệ số điều chỉnh giá đất.

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá đất đã được quy định tại Điều 8 Nghị định 71/2024/NĐ-CP, bao gồm vị trí, địa điểm của thửa đất, khu đất; điều kiện về giao thông, cấp thoát nước, cấp điện; diện tích, kích thước, hình thể của thửa đất, khu đất; các yếu tố liên quan đến quy hoạch xây dựng; hiện trạng môi trường, an ninh; thời hạn sử dụng đất và các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá đất phù hợp với điều kiện thực tế, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của địa phương.

Do đó, bắt đầu từ ngày 1.1.2026, giá đất thị trường sẽ có ảnh hưởng đến giá đền bù đất. Giá đền bù có thể sẽ cao hơn so với hiện nay, trừ trường hợp bồi thường bằng việc cho thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê thì giá đất tính tiền thuê đất sẽ là giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định ngay tại thời điểm phê duyệt.

Như vậy, việc áp dụng bảng giá đất mới từ ngày 1.1.2026 sẽ giúp cho việc tính tiền đền bù khi thu hồi đất được sát với giá thị trường hơn, giúp bảo đảm quyền lợi cho người dân có đất bị thu hồi.

Luat Đất đai 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7, đã thể hiện tinh thần cải cách, đưa giá đất sát thị trường hơn, bảo đảm quyền lợi người bị thu hồi đất. Tuy nhiên, Luật Đất đai 2024 cũng đang lộ ra nhiều bất cập ảnh hưởng đến người dân, doanh nghiệp. Để tháo gỡ vướng mắc, nhiệm vụ cấp bách là nghiên cứu, sửa đổi để phát huy tối đa hiệu quả đất đai, sớm trình Ban Chấp hành Trung ương cho ý kiến.

Một trong những điểm bất cập là bảng giá đất mới đã tăng cao, khiến người dân phải ‘gánh’ khoản tài chính lớn khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Tại TP.HCM, nhiều xã, phường có giá đất tăng mạnh, cao gấp hàng chục lần so với bảng giá đất cũ. Điều này khiến không ít người dân phải tạm ngưng chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp lên đất thổ cư.

Lãnh đạo một tập đoàn bất động sản tại TP.HCM cho biết bảng giá đất tăng cao là một vấn đề lớn khi thực thi luật mới. Điều này khiến cho cả người dân có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất lẫn doanh nghiệp cũng gặp khó bởi mọi chi phí liên quan đến đất đai đều tính vào giá nhà.

Ông Đặng Hồng Anh, chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, cho rằng sự chậm trễ trong tính tiền sử dụng đất không liên quan đến năng lực tài chính hay ý chí của doanh nghiệp, mà là do thủ tục hành chính kéo dài. ‘Đối với các trường hợp doanh nghiệp bị ảnh hưởng do việc chậm trễ trong công tác định giá và tính tiền sử dụng đất của cơ quan chức năng, khoản thu bổ sung này cần được hủy bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên để bỏ khoản thu bổ sung này, bên cạnh sửa đổi trong nghị định 103, cần thiết điều chỉnh trong Luật Đất đai bởi nội dung này quy định trong điều 257 của luật’, ông Anh đề xuất.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho rằng Luật Đất đai 2024 chưa thể hiện hết tinh thần nghị quyết 18, đặc biệt chính sách tài chính đất đai quá mờ nhạt. ‘Sửa Luật Đất đai vừa rồi được thực hiện rất công phu, mất nhiều thời gian nhưng còn nhiều điểm không phù hợp với nghị quyết 18 của Trung ương. Dường như luật chỉ ‘lướt qua’ nghị quyết nhưng chưa phản ánh đúng tinh thần, bản chất nghị quyết. Nội dung nghị quyết đặt ra các định hướng chính sách rất đúng nhưng Luật Đất đai 2024 lại chưa thể hiện được’, ông Võ khẳng định.

Chính phủ vừa qua đã chỉ ra 4 vướng mắc chính trong chính sách, pháp luật về đất đai. Đó là chính sách, pháp luật về đất đai chưa phù hợp với chủ trương tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp, chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới; chính sách thu hồi đất vẫn phân biệt giữa dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công và dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư tư; chính sách đổi mới về tài chính đất đai theo tinh thần nghị quyết số 18 chưa được thể chế hóa đầy đủ.

Luat Đất đai 2024 ghi nhận nhiều hiệu ứng tích cực. Tại TP.HCM, một trong những điểm sáng khi thi hành Luật Đất đai 2024 là khâu định giá đất được khơi thông, doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ tài chính để dự án được triển khai và người dân cũng được cấp sổ hồng. Thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho thấy trong sáu tháng đầu năm 2025, tổng nguồn thu ngân sách ước đạt hơn 65.319 tỉ đồng.