Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, vai trò của người có ảnh hưởng (KOL) trên môi trường số ngày càng trở nên quan trọng. Không chỉ đơn thuần là những người lan tỏa thông tin, truyền cảm hứng, KOL còn đóng vai trò kết nối cộng đồng. Tuy nhiên, để đảm bảo hoạt động của KOL hiệu quả và có trách nhiệm, việc thiết lập cơ chế quản lý phù hợp là điều cần thiết.

Tại tọa đàm ‘Kiến tạo niềm tin số’ do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức vào ngày 28/7, các chuyên gia đã thảo luận về vai trò và trách nhiệm của KOL trong thời đại số. Theo các chuyên gia, tại nhiều nước, KOL không chỉ là công cụ marketing mà đã trở thành biểu tượng của ‘sức mạnh mềm’, có ảnh hưởng lớn trong xã hội. Vai trò của KOL không thể tách rời trách nhiệm; một mặt, KOL cần được tạo điều kiện để phát huy sức ảnh hưởng tích cực, thúc đẩy kinh tế, văn hóa, truyền thông, mặt khác, cần có cơ chế quản lý phù hợp để định hướng hành vi, tăng cường trách nhiệm xã hội và ngăn chặn những hệ lụy tiêu cực từ nội dung sai lệch.

Thực trạng hiện nay cho thấy không ít KOL đã lợi dụng sức ảnh hưởng để lan truyền thông tin sai lệch, cổ súy những nội dung độc hại, sai sự thật hoặc quảng cáo sản phẩm kém chất lượng. Đặc biệt, trong môi trường số, một phát ngôn thiếu kiểm chứng, một nội dung lệch chuẩn cũng có thể gây tác động tiêu cực không nhỏ đến cộng đồng và xã hội. Chính vì vậy, việc quản lý KOL một cách hiệu quả là rất quan trọng để đảm bảo môi trường số lành mạnh và an toàn.

Chính phủ nhiều nước đã xây dựng các khuôn khổ pháp lý, chính sách khuyến khích minh bạch thông tin, chuẩn hóa nội dung quảng bá và tăng cường quản lý KOL nhằm cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ cộng đồng. Tại Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) là cơ quan chính chịu trách nhiệm đưa ra các hướng dẫn cho hoạt động của KOL. Nguyên tắc cốt lõi trong các quy định của FTC là tính minh bạch và ‘sự thật trong quảng cáo’. Các yêu cầu công khai của FTC rất rõ ràng: KOL phải luôn làm rõ cho người theo dõi nếu một bài đăng, video hoặc tuyên bố có nội dung quảng cáo.

Tại Thái Lan, một nghiên cứu năm 2024 cho thấy KOL và YouTuber được xếp hạng trong số 10 nghề nghiệp mơ ước hàng đầu của thanh thiếu niên Thái Lan, đứng trước cả luật sư, phi công. Điều này phản ánh KOL đã trở thành một lực lượng nghề nghiệp thực sự trong nền kinh tế số. Trước thực tế đó, Thái Lan đã đề xuất ban hành luật quản lý người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Hội đồng Phát triển kinh tế và xã hội nước này đề nghị Chính phủ thiết lập hệ thống đăng ký cho những người có ảnh hưởng ở Thái Lan và ban hành các chính sách như đào tạo kỹ năng và các hỗ trợ khác liên quan đến nghề nghiệp cho KOL.

Ở Việt Nam, sự phát triển của KOL cũng vô cùng mạnh mẽ. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều KOL không công khai rõ ràng tính chất thương mại của bài đăng, dẫn đến nguy cơ vi phạm pháp luật và làm giảm niềm tin của người tiêu dùng; thiếu quy tắc, chuẩn mực, tiêu chuẩn cộng đồng. Để phát huy vai trò của KOL đối với sự phát triển đất nước, bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của cơ quan chức năng đối với hoạt động của KOL, việc xây dựng cộng đồng KOL gắn kết, trách nhiệm, có tinh thần dân tộc với các cơ chế tự kiểm soát mạnh mẽ là rất quan trọng.

Nhìn chung, việc quản lý KOL trong thời đại số là một thách thức không nhỏ. Tuy nhiên, với việc thiết lập các cơ chế quản lý phù hợp, chúng ta có thể đảm bảo hoạt động của KOL hiệu quả và có trách nhiệm, đồng thời tạo điều kiện cho sự phát triển của nền kinh tế số.

Ngày 20-7, tại TP Thủ Đức, Chi đoàn Thanh niên Tòa án nhân dân (TAND) khu vực 2 TP.HCM đã phối hợp với phường Hiệp Bình tổ chức một phiên tòa giả định để xét xử vụ án lợi dụng các quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân. Phiên tòa giả định này đã thu hút sự quan tâm lớn từ người dân và đoàn viên thanh niên tại địa phương.

Phiên tòa giả định dựa trên một vụ án có thật, liên quan đến Nguyễn Phương Huyền, sinh viên sinh năm 2002. Theo nội dung vụ án, vào ngày 15-3-2025, Huyền đã sử dụng tài khoản Facebook cá nhân có tên ‘Nguyen Cong Hoa’ để đăng tải một nội dung liên quan đến chính sách sáp nhập các địa phương của Đảng và Nhà nước, nhưng với nội dung không đúng sự thật.

Khi bị triệu tập lên Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Thủ Đức, Huyền đã thừa nhận hành vi của mình. Cô khai rằng đã được những kẻ không rõ lai lịch với tên mạng xã hội Facebook là ‘PhuHa’, ‘Nathan Pham’, ‘Lisa Hoang’… nhắn tin, rủ rê đăng bài không đúng sự thật trên mạng xã hội để kích động, thu hút chú ý, và sẽ được những người này trả công bằng tiền.

Quá trình điều tra cho thấy, Huyền thường xuyên đăng bài xuyên tạc thông tin sai sự thật trên mạng xã hội để hưởng lợi bất chính. Cô đã tạo lập, quản lý, sử dụng mạng xã hội Facebook có tên ‘Nguyen Phuong Huyen’ và một tài khoản mạng xã hội Tiktok @NguyenPhuongHuyen-chinoisuthat2025, đăng tải nhiều bài viết với nội dung xuyên tạc chính sách cải tổ bộ máy chính quyền của Đảng và Nhà nước.

Các nội dung được thể hiện qua bài viết và video của Huyền có đặc điểm chung: Sử dụng ngôn từ phiến diện, quy chụp, như ‘cải cách trá hình để hợp thức hóa sa thải cán bộ’, ‘chính quyền thu hẹp để độc quyền’, ‘thời kỳ phong kiến 4.0 chèn ép nhân dân’… Cô cũng cắt ghép các hình ảnh, số liệu sai lệch, dẫn chứng không rõ nguồn gốc.

Các bài viết, video sai sự thật của Huyền đăng tải trên mạng xã hội thu hút lượt tương tác lớn, gây ra tác động tiêu cực cho dư luận xã hội. Ngày 15-3-2025, Huyền đăng tải một video lên mạng xã hội Facebook và mạng xã hội Tiktok có nhiều nội dung sai sự thật, gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến lòng tin của người dân vào bộ máy Nhà nước và quá trình cải cách hành chính.

Kết quả giám định cho thấy, trong khoảng thời gian từ ngày 10-2-2025 đến ngày 15-3-2025, Huyền đăng tải tổng cộng 50 bài viết trên mạng xã hội Facebook, 40 video trên mạng xã hội Tiktok là xuyên tạc, sai sự thật, xâm phạm lợi ích hợp pháp của Nhà nước, ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức Đảng, chính quyền địa phương.

Hành vi của Nguyễn Phương Huyền vi phạm Điều 8 Luật An ninh mạng năm 2018; Điều 12 Luật Viễn thông năm 2009; Điều 12 Luật Công nghệ thông tin năm 2006; Điều 5 Nghị định 72/2013 quy định Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin mạng.

Căn cứ vào tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, các tình tiết tăng nặng giảm nhẹ và kết quả tranh tụng tại tòa, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt bị cáo Huyền hai năm ba tháng tù về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017).

TAND TP.HCM hy vọng rằng phiên tòa giả định này sẽ giúp nâng cao nhận thức về những tác động tiêu cực của việc lợi dụng các quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân. Đồng thời, cũng giúp đoàn viên thanh niên tại địa phương hiểu rõ hơn về pháp luật và ý thức được trách nhiệm của mình trong việc sử dụng mạng xã hội.

Theo T.uổi trẻ, trong thời gian tới, TAND TP.HCM sẽ tiếp tục tổ chức các phiên tòa giả định tương tự để phổ biến, giáo dục pháp luật cho cộng đồng.

Nhìn chung, việc tổ chức phiên tòa giả định xét xử vụ án lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân là một hoạt động thiết thực và cần thiết trong quá trình phổ biến, giáo dục pháp luật cho cộng đồng. Điều này không chỉ giúp nâng cao nhận thức của người dân về pháp luật mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng và phát triển.

Tỉnh Đắk Nông hiện có khoảng 13.500 ha sầu riêng với sản lượng ước đạt 68.000 tấn vào năm 2025. Với việc sở hữu 29 vùng trồng được cấp mã số trên diện tích khoảng 700 ha và 1 cơ sở đóng gói quy mô lớn phục vụ xuất khẩu, ngành sầu riêng Đắk Nông đang trên đà phát triển.

Ngành sầu riêng Đắk Nông đối mặt với thách thức từ thông tin sai lệch

Gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok và Facebook, các đoạn video, hình ảnh và thông tin liên quan đến vụ việc “sầu riêng nhúng hóa chất tại Đắk Nông” đã được lan truyền trở lại.

Đáng chú ý, đây là thông tin cũ từ năm 2017, liên quan đến một công ty thương mại xuất nhập khẩu tại TP. Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông. Công ty này đã bị xử phạt hành chính 60 triệu đồng và đình chỉ hoạt động 4 tháng do sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc. Ngành chức năng đã buộc doanh nghiệp tiêu hủy toàn bộ lô hàng 18 tấn sầu riêng.

Cải tổ và nâng cao chất lượng sản xuất

Sau khi hoàn tất xử lý, công ty đã tiến hành cải tổ toàn diện quy trình sản xuất, đầu tư thiết bị và hợp tác với các đơn vị giám định độc lập như ISOCERT và GreenCert. Đồng thời, công ty đã được cấp các chứng nhận quốc tế về an toàn thực phẩm (HACCP, ISO22000:2018), mã số vùng trồng và mã cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu.

Tuy nhiên, việc lan truyền lại thông tin cũ, thậm chí gắn mác “mới xảy ra”, đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, tiêu thụ và thương hiệu sầu riêng của doanh nghiệp.

Xử lý nghiêm hành vi tung tin thất thiệt

Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Nông khẳng định rằng việc lan truyền thông tin sai lệch, chưa được kiểm chứng, sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng về mặt dư luận và thiệt hại về kinh tế.

Sở này đề nghị các cơ quan, đơn vị và địa phương tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng mạng xã hội một cách văn minh, có trách nhiệm và đúng pháp luật.

Đồng thời, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Nông khuyến khích việc lan tỏa các nội dung tích cực như quy trình sản xuất nông nghiệp bền vững, kỹ thuật canh tác và câu chuyện doanh nghiệp vượt khó, nhằm bảo vệ và phát triển ngành hàng sầu riêng.

Theo Luật An ninh mạng và Nghị định 15/2020/NĐ-CP, hành vi lợi dụng mạng xã hội để “câu view”, “câu like”, gây tổn hại đến doanh nghiệp và ngành nông sản địa phương có thể chịu mức phạt hành chính từ 10 đến 20 triệu đồng hoặc cao hơn, tùy thuộc vào mức độ thiệt hại gây ra.