Ở xã Nghĩa Đô, tỉnh Lào Cai, một hướng đi mới cho nông nghiệp địa phương đã được nhiều phụ nữ tìm ra bằng cách chuyển đổi sang trồng dưa leo theo mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Mô hình này không chỉ giúp họ ổn định việc làm mà còn nâng cao thu nhập một cách đáng kể.

Trên cánh đồng dưa leo xanh mướt nằm dọc bờ suối Nậm Luông, gia đình chị Ma Thị Xiêm ở thôn Nà Luông, xã Nghĩa Đô, đang tất bật với công việc thu hoạch dưa để kịp giao hàng vào cuối buổi chiều. Với gần 4 sào dưa, gia đình chị phải huy động nhiều lao động và nhờ thêm người thân hỗ trợ thu hoạch theo hình thức đổi công, thì mới kịp tiến độ. Đây là năm thứ 2 gia đình chị tham gia trồng dưa leo theo mô hình liên kết. Nhờ tích lũy được nhiều kinh nghiệm trồng và chăm sóc, ruộng dưa của gia đình chị có chất lượng khá tốt.

Gia đình anh Hoàng Văn Điệp ở thôn Bản Kem cũng tham gia trồng 2,5 sào dưa. Dù mới bắt đầu cho thu hoạch, anh Điệp tự tin rằng năng suất của gia đình anh năm nay sẽ cao hơn năm ngoái. Nguyên nhân là do gia đình anh đã có nhiều kinh nghiệm chăm sóc hơn, cây sinh trưởng tốt hơn, tỷ lệ đậu quả cao hơn. Đợt thu hoạch đầu tiên đã mang về cho gia đình anh Điệp 700 nghìn đồng với 2 tạ dưa, giá bán 3,5 nghìn đồng/kg. Dự kiến với 2,5 sào dưa, năm nay gia đình anh sẽ có sản lượng khoảng 5 tấn quả. Nếu giá cả ổn định, gia đình anh Điệp sẽ có một năm thu hoạch thành công với mô hình canh tác mới này.

Mô hình liên kết trồng dưa leo tại xã Nghĩa Đô do Công ty TNHH Dưa leo quê vùng miền phối hợp với địa phương triển khai. Xã Nghĩa Đô có 48 hộ dân tham gia với tổng diện tích trên 5,2ha tại các thôn Mường Kem, Nà Luông, Bản Hón, Bản Hốc. Các gia đình tham gia mô hình sẽ được cung cấp giống, phân bón, hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc và các biện pháp phòng trừ sâu bệnh. Công ty cũng cam kết thu mua sản phẩm với mức giá linh hoạt từ 2.000 – 15.000 đồng/kg và đặc biệt là thu mua dưa ngay tại ruộng khi bà con thu hoạch.

Bà Nhữ Thị Tâm, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô, cho biết: Ưu điểm của mô hình trồng dưa liên kết này là bà con có thể tận dụng những diện tích không thể cấy lúa, những diện tích không chủ động nguồn nước hoặc thường xuyên bị ngập úng cục bộ để trồng dưa chuột. Việc lên luống cao không chỉ giúp tận dụng được những quỹ đất trũng mà vẫn đảm bảo đủ nước tưới tiêu, giúp cây dưa chuột phát triển, sinh trưởng tốt. Dưa chuột là cây dễ trồng, dễ chăm sóc, có thời gian sinh trưởng ngắn. Chỉ sau hơn một tháng trồng, dưa đã bắt đầu cho thu hoạch. Việc thu hoạch được thực hiện thành nhiều lứa khác nhau, rải vụ, kéo dài khoảng 30 đến 45 ngày. Theo ước tính, 1 sào dưa có thể thu hoạch khoảng 50kg/ngày.

Với thành công bước đầu từ mô hình trồng dưa liên kết, cấp ủy và chính quyền xã Nghĩa Đô đang tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động bà con nhân dân mở rộng thêm diện tích trồng dưa. Cùng với đó, xã sẽ tiếp tục củng cố mối liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm, nhằm đảm bảo đầu ra ổn định và nâng cao thu nhập bền vững cho người dân. Mô hình này không chỉ giúp bà con thoát nghèo mà còn mở ra hướng đi mới cho nền nông nghiệp địa phương, biến những diện tích đất khó khăn thành nguồn lợi kinh tế tiềm năng, góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn ở xã Nghĩa Đô.

Ở tổ dân phố Mỹ Bình, phường Mỹ Lâm, tỉnh Tuyên Quang, một mô hình hợp tác xã (HTX) kiểu mới đã được thành lập, mang lại sự thay đổi tích cực trong tư duy sản xuất và đời sống của người dân. Trước đây, việc trồng chè được thực hiện một cách tự phát, manh mún và không có sự liên kết, dẫn đến tình trạng “được mùa mất giá, được giá mất mùa”. Cuộc sống của người dân vì thế mà khó khăn và bấp bênh.

Tuy nhiên, từ năm 2019, một quyết sách đột phá đã được đưa ra: thành lập HTX kiểu mới. HTX sản xuất và dịch vụ Hải Đăng ra đời, do chính một người nông dân tiêu biểu, anh Nguyễn Hữu Chiến, làm giám đốc. Sự ra đời của HTX Hải Đăng đã đánh dấu một cuộc cách mạng trong tư duy sản xuất của người dân Mỹ Bình – chuyển từ sản xuất cá thể, cạnh tranh lẫn nhau sang liên kết hợp tác, chia sẻ lợi ích và cùng nhau phát triển.

HTX Hải Đăng hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi. Các xã viên không chỉ là người cung cấp nguyên liệu mà còn là những người chủ thực sự, được tham gia vào quá trình quyết sách và được chia sẻ lợi nhuận một cách công bằng, minh bạch. Cây chè không chỉ là cây trồng chủ lực mà còn là ngành kinh tế then chốt của địa phương. Với sự hỗ trợ từ HTX, người dân đã có thể tăng thu nhập, cải thiện đời sống.

Hiện nay, doanh thu trung bình của HTX Hải Đăng đạt hơn 2 tỷ đồng/năm, trung bình mỗi thành viên thu nhập hơn 10 triệu đồng/tháng. Sự thay đổi không chỉ nằm trên những con số doanh thu, mà còn hiện hữu trong từng nếp nhà, từng ánh mắt của người dân Mỹ Bình.

Câu chuyện thành công của HTX Hải Đăng ở Mỹ Lâm không chỉ là một ví dụ đơn lẻ về xóa đói giảm nghèo. Nó mang một ý nghĩa lớn lao hơn, là một bài học kinh nghiệm quý báu về con đường xây dựng nông thôn mới. Đó là bài học về sự cần thiết phải thay đổi tư duy sản xuất, chuyển từ nhỏ lẻ sang tập trung; bài học về sức mạnh của tinh thần đoàn kết và kinh tế tập thể; và bài học về vai trò dẫn dắt, định hướng, hỗ trợ của cả hệ thống chính trị.

Mô hình này đã chứng minh rằng, khi tiềm năng của đất đai, sức lao động của người dân được kết hợp với tư duy kinh tế hiện đại và sự hỗ trợ đúng lúc, đúng chỗ, thì việc thoát nghèo và vươn lên làm giàu là hoàn toàn khả thi. Như các thông tin liên quan đến hợp tác xã trên địa bàn đã thể hiện, sự nỗ lực của người dân và chính quyền địa phương đã tạo nên thành công của mô hình này.

Trong giai đoạn 2026-2035, tỉnh Lâm Đồng đặt mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại, xanh, bền vững và giàu bản sắc, với kinh tế nông thôn là trụ cột quan trọng. Một trong những mô hình hiệu quả được triển khai tại xã Quảng Khê là dự án sinh kế về trồng dâu, nuôi tằm, thuộc chương trình mục tiêu quốc gia về Giảm nghèo bền vững.

Dự án này đã được triển khai với sự tham gia của 22 hộ dân, và đã mang lại thu nhập ổn định cho người dân. Trung bình mỗi tháng, các hộ thu được 2 lứa kén, với thu nhập từ 8-13 triệu đồng/tháng/hộ. Mô hình này không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn tạo việc làm ổn định tại chỗ, giúp họ chủ động trong sản xuất.

Chị H’Liêm, dân tộc Mạ, xã Quảng Khê, cho biết chị là một trong những người đầu tiên của địa phương phát triển nghề trồng dâu, nuôi tằm. Chị thấy rằng đây là quyết định đúng đắn vì gia đình có thể tận dụng được đất đai để trồng dâu, nuôi tằm. Việc nuôi tằm đòi hỏi kỹ thuật không quá khó, chỉ cần siêng năng, cẩn thận là có thu nhập tương đối ổn định, đều đặn.

Ông Mai Văn Tùng, Chủ tịch UBND xã Quảng Khê, cho biết trồng dâu, nuôi tằm là lựa chọn phù hợp với điều kiện tự nhiên và tập quán sản xuất của người dân nơi đây. Các hộ được chọn tham gia đều là những người thật sự có nhu cầu, có ý chí vươn lên. Chính điều đó đã góp phần quyết định đến hiệu quả thực tế của chương trình.

Ông Tùng khẳng định, cùng với sự chủ động của người dân, vai trò của hệ thống chính trị cơ sở rất lớn trong việc định hướng, đồng hành xây dựng mô hình. Cấp ủy, chính quyền cơ sở phân công cụ thể người đứng đầu, tổ phụ trách thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, nắm tình hình để tạo bước phát triển ổn định cho nghề trồng dâu, nuôi tằm của bà con.

Hiện xã Quảng Khê có trên 200 hộ trồng dâu, nuôi tằm, với diện tích hơn 100 ha. Mô hình này đã tạo hiệu quả vượt mong đợi, giúp nhiều hộ không chỉ thoát nghèo mà còn phát triển sản xuất theo quy mô lớn và bền vững hơn.

Kết quả này đã cho thấy sự vào cuộc mạnh mẽ, quyết tâm cao trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền cơ sở. Đây là kinh nghiệm hay, quý báu mà Việt Nam tiếp tục phát huy trong giai đoạn tới. Chủ trương chung là tiếp tục phân công nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, các cấp; quán triệt, thực hiện nghiêm túc, đồng bộ, hiệu quả sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng chí Tổng Bí thư.