Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tiến hành xây dựng Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng phát triển nông thôn bền vững tại Việt Nam. Dự thảo này kế thừa và phát triển những nền tảng tích cực từ giai đoạn 2021-2025, đồng thời bổ sung nhiều nội dung mới theo hướng hiện đại hóa, phân cấp linh hoạt và phản ánh thực chất kết quả phát triển nông thôn.

Dự thảo đề xuất phân chia các xã thành 3 nhóm dựa trên điều kiện thực tiễn để áp dụng các mức chỉ tiêu phù hợp. Điều này cho phép việc triển khai các chương trình phát triển nông thôn được thực hiện một cách linh hoạt và hiệu quả hơn. Đồng thời, Dự thảo cũng đề xuất mạnh mẽ việc phân quyền cho UBND cấp tỉnh trong việc quy định tỷ lệ cụ thể nhiều tiêu chí như hạ tầng giao thông, điện, nước, nhà ở, thu nhập, đào tạo… nhằm đảm bảo tính linh hoạt và sát thực tế.

Một điểm mới nổi bật trong Dự thảo là việc bổ sung tiêu chí về bảo tồn làng nghề, phát triển OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm), tiêu chí làng thông minh, tiêu chí hạnh phúc và chuyển đổi số trong quản trị xã. Điều này thể hiện sự quan tâm đến việc nâng cao chất lượng sống và sức khỏe người dân nông thôn, cũng như phát triển nông thôn bền vững.

Về hạ tầng giao thông nông thôn, Dự thảo đặt ra mục tiêu: 100% đường xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa, ít nhất 80% đường thôn, liên thôn được cứng hóa và 70% đường ngõ xóm sạch, thuận tiện. Tỷ lệ đất nông nghiệp có hệ thống tưới tiêu chủ động cũng được giữ ở mức ≥80%. Đây là những chỉ tiêu cụ thể nhằm cải thiện điều kiện hạ tầng cho sản xuất và đời sống nông thôn.

Dự thảo cũng đề xuất tiêu chí thu nhập bình quân đầu người đặt ra mục tiêu tăng ít nhất 2 lần so với năm 2020 — tương đương mức ≥72 triệu đồng/người với xã nhóm 1, ≥100 triệu đồng với xã nhóm 2 và ≥118 triệu đồng với xã nhóm 3. Việc tăng thu nhập là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đời sống người dân nông thôn.

Bên cạnh đó, Dự thảo cũng nhấn mạnh đến việc nâng cao vai trò kinh tế tập thể, sản xuất quy mô và tiêu chuẩn hóa nông sản. Yêu cầu mỗi xã có ít nhất 1 hợp tác xã hoặc tổ hợp tác hoạt động hiệu quả, ít nhất một mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chủ lực, và có kế hoạch phát triển sản phẩm OCOP. Điều này góp phần vào việc tăng cường hiệu quả sản xuất và nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Chuyển dịch cơ cấu lao động và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là nội dung xuyên suốt trong bộ tiêu chí. Dự thảo đặt mục tiêu tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ đạt từ 30%–40% tùy nhóm xã; tất cả các xã phải triển khai kế hoạch đào tạo cộng đồng, chuyển đổi nghề, đồng thời có tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động hiệu quả. Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố then chốt trong việc phát triển nông thôn bền vững.

Bộ tiêu chí cũng phản ánh rõ những vấn đề xã hội đương đại như bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, bảo vệ trẻ em, với các chỉ tiêu cụ thể hơn, phù hợp với chức năng quản lý của từng bộ, ngành. Điều này cho thấy sự quan tâm đến việc xây dựng một xã hội nông thôn phát triển toàn diện và bền vững.

Tóm lại, Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 thể hiện rõ định hướng phát triển nông thôn không chỉ là kinh tế, hạ tầng, mà còn là nơi an cư, hạnh phúc, có dịch vụ tốt, môi trường bền vững và người dân được phục vụ tận tâm. Việc triển khai Dự thảo này sẽ góp phần vào việc thực hiện thành công mục tiêu phát triển bền vững nông thôn tại Việt Nam. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ là cơ quan đầu mối trong việc triển khai và theo dõi thực hiện Dự thảo này.

Chương trình ‘Mỗi xã một sản phẩm’ (OCOP) tại tỉnh Thái Nguyên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong thời gian qua, góp phần quan trọng vào việc khẳng định thương hiệu nông sản và các sản phẩm đặc trưng của địa phương. Tính đến nay, toàn tỉnh Thái Nguyên đã có 560 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên.

Đáng chú ý, tỉnh đã có 10 sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, bao gồm các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm chức năng, sản phẩm chè, miến dong, du lịch văn hóa dân tộc và nấm hương. Các sản phẩm này đại diện cho sự xuất sắc và chất lượng của tỉnh Thái Nguyên trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh các sản phẩm đặc trưng.

Cụ thể, các sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia của tỉnh Thái Nguyên gồm: 03 sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vicumax của Công ty cổ phần Công nghệ Dược liệu Bắc Hà; sản phẩm miến dong Tài Hoan của Hợp tác xã Tài Hoan; sản phẩm chè đinh và chè tôm nõn của Hợp tác xã Chè Hảo Đạt; sản phẩm du lịch văn hóa dân tộc Tày – Bản làng Thái Hải của Công ty TNHH Thái Hải; sản phẩm miến dong của Hợp tác xã Miến Việt Cường; sản phẩm trà tôm nõn hương quê của Hợp tác xã Nông sản Phú Lương và sản phẩm nấm hương của Công ty TNHH Công nghệ sinh học Phú Gia.

Bên cạnh đó, tỉnh còn có 113 sản phẩm đạt OCOP 4 sao và 397 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, chủ yếu thuộc các nhóm ngành như chế biến chè, nông sản, sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Sự gia tăng của các sản phẩm OCOP không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân, mà còn đóng góp vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế tại khu vực nông thôn, chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển theo chuỗi giá trị với tiêu chuẩn, quy chuẩn và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Các sản phẩm OCOP của Thái Nguyên đã từng bước khẳng định chất lượng và đáp ứng nhu cầu của thị trường. Nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh đã có mặt tại các siêu thị, trung tâm thương mại trong và ngoài tỉnh, ngày càng được người tiêu dùng tin tưởng và lựa chọn. Một số sản phẩm thậm chí đã được xuất khẩu sang thị trường quốc tế, từ đó góp phần nâng tầm thương hiệu nông sản của Thái Nguyên.

Lai Châu, một tỉnh miền núi phía Bắc với địa hình phức tạp và khí hậu mát mẻ, đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực phát triển cây dược liệu quý hiếm. Với hơn 2/3 diện tích tự nhiên là rừng, đất lâm nghiệp và thảm thực vật phong phú, tỉnh này được đánh giá có tiềm năng lớn trong lĩnh vực này.

Theo thống kê, tỉnh Lai Châu hiện có gần 900 loài dược liệu, trong đó nhiều loài có giá trị kinh tế cao như sâm Lai Châu, lan kim tuyến, thất diệp nhất chi hoa, đương quy. Diện tích trồng dược liệu toàn tỉnh hiện là hơn 17.800 ha, bao gồm các loại cây như quế, sơn tra, sa nhân, thảo quả, sâm Lai Châu, thất diệp nhất chi hoa, đương quy. Điều này cho thấy Lai Châu có sự đa dạng và phong phú về các loại cây dược liệu.

Đặc biệt, tỉnh Lai Châu đang tập trung phát triển sản phẩm OCOP từ dược liệu trên địa bàn và hướng đến xây dựng thương hiệu uy tín, có giá trị đặc biệt đối với sản phẩm từ thảo dược. Tỉnh cũng đang tìm kiếm thị trường đầu ra cho sản phẩm này, nhằm tăng giá trị và hiệu quả kinh tế cho người dân.

Nhiều hộ dân tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Lai Châu đã mạnh dạn chuyển đổi sản xuất từ trồng ngô, lúa nương sang trồng dược liệu, qua đó góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống. Điển hình như gia đình chị Phàn Tả Mẩy ở bản Sín Chả, xã Sì Lở Lầu, đã vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống từ chuyển đổi sang trồng cây dược liệu. Hiện, gia đình chị đã có thu nhập trên 400 triệu đồng từ trồng sâm Lai Châu và thất diệp nhất chi hoa.

Để bảo tồn và phát triển cây dược liệu, HĐND tỉnh Lai Châu đã ban hành Nghị quyết số 38/2019/NQ-HĐND ngày 11/12/2019 thông qua Đề án phát triển một số cây dược liệu giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Đặc biệt, Tỉnh ủy Lai Châu đã ban hành Nghị quyết số 17-NQ/TU về phát triển sâm Lai Châu giai đoạn 2024-2030, định hướng đến năm 2035.

Trên cơ sở đó, nhiều chính sách được tỉnh ban hành liên quan đến việc hỗ trợ giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong giai đoạn từ năm 2020-2025 đối với các loại cây dược liệu: sâm Lai Châu, thất diệp nhất chi hoa, lan kim tuyến. Tỉnh cũng hỗ trợ bảo tồn, hoàn thiện quy trình, nhân giống dược liệu, vật tư, bao bì nhãn mác sản phẩm; hỗ trợ chi phí chuyển giao, ứng dụng khoa học kỹ thuật mới, áp dụng quy trình kỹ thuật và quản lý chất lượng đồng bộ theo chuỗi.

Với những giải pháp đồng bộ và quyết tâm cao, tỉnh Lai Châu đang kỳ vọng sẽ khai thác tiềm năng lớn từ cây dược liệu, tạo nguồn thu quan trọng cho tỉnh và góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống cho người dân. Trong tương lai, Lai Châu có thể trở thành một trong những địa phương hàng đầu về phát triển cây dược liệu quý hiếm, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh và cả nước.

Nhiều nông dân tại xã Mỹ Hòa Hưng, tỉnh An Giang, quê hương của Chủ tịch Tôn Đức Thắng, đang chuyển đổi từ những mảnh ruộng trồng lúa và rau màu kém hiệu quả sang mô hình trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao trong nhà kính. Việc này không chỉ giúp tăng thu nhập gấp 4-5 lần so với trước mà còn giúp người dân ổn định cuộc sống và làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.

Gia đình chị Huỳnh Ngọc Diện, ngụ ấp Mỹ An 2, xã Mỹ Hòa Hưng, là một điển hình trong số đó. Trước đây, trên diện tích đất nông nghiệp 1.400m², gia đình chị chỉ canh tác lúa và trồng rau, cho thu nhập bấp bênh. Nhận thấy mô hình cũ không còn hiệu quả, chị Diện đã mạnh dạn chuyển đổi sang trồng dưa lưới trong nhà kính theo hướng ứng dụng công nghệ cao.

Sau thời gian tìm hiểu và chuẩn bị, gia đình chị Diện đã xây dựng 2 nhà kính với tổng kinh phí khoảng 300 triệu đồng, trong đó Nhà nước hỗ trợ 50 triệu đồng. Hiện tại, gia đình chị đang trồng khoảng 3.900 gốc dưa mật và dưa vàng trên diện tích 1.400m².

Chị Diện cho biết, một năm chị canh tác 3-4 vụ dưa lưới, mỗi vụ cho năng suất 2-3 tấn, bán ra với giá từ 40.000 – 60.000 đồng/kg, tùy thời điểm. Trung bình mỗi vụ, gia đình chị lời khoảng 40 triệu đồng sau khi trừ hết chi phí giống, phân bón, nhân công chăm sóc.

Đặc biệt, mô hình trồng dưa lưới của chị Diện đã ứng dụng hệ thống tưới nhỏ giọt tự động điều khiển trên app qua điện thoại thông minh. Hệ thống này giúp tiết kiệm nước, giảm công lao động và nâng cao năng suất, chất lượng trái. Chị Diện cũng đã nuôi ong mật trong nhà lưới để hỗ trợ thụ phấn cho hoa dưa. Mỗi tổ ong có giá khoảng 3 triệu đồng, không chỉ hỗ trợ thụ phấn mà còn mang lại môi trường sinh thái tự nhiên cho cây trồng.

Để nâng cao năng suất và chất lượng, chị Diện cùng chồng không ngừng học hỏi, tham gia các lớp chuyển giao kỹ thuật từ Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh An Giang. Nhờ đó, chị làm chủ được kỹ thuật chăm sóc, tỉa dây, xử lý ra hoa, kiểm soát sâu bệnh cho dưa.

Ngoài bán dưa cho thương lái, chị Diện còn mở cửa cho du khách tham quan miễn phí vườn dưa, tạo điểm đến sinh thái nông nghiệp hấp dẫn cho người dân địa phương và du khách từ các tỉnh, thành vùng Đồng bằng sông Cửu Long và Thành phố Hồ Chí Minh.

Ông Nguyễn Văn Thạnh, Chủ tịch Hội Nông dân xã Mỹ Hòa Hưng, tỉnh An Giang, đánh giá rằng mô hình trồng dưa trong nhà lưới của gia đình chị Diện là điển hình tiêu biểu của địa phương trong việc mạnh dạn chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái ứng dụng công nghệ cao. So với trồng lúa, hiệu quả kinh tế cao hơn 4-5 lần, giúp nông dân sống tốt, sống khỏe từ chính mảnh đất của mình.

Hiện tại, trên địa bàn xã Mỹ Hòa Hưng đã có 3 hộ dân mạnh dạn chuyển đổi đất lúa, vườn tạp kém hiệu quả sang trồng dưa lưới trong nhà kính ứng dụng công nghệ cao, mang lại giá trị kinh tế cao cho gia đình. Nhờ sự đồng hành của các cơ quan chức năng, đặc biệt là Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh, nhiều hộ dân trên địa bàn xã đang được hỗ trợ kỹ thuật, giống, kinh phí, mạnh dạn đầu tư chuyển đổi cơ cấu cây trồng kém hiệu quả, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp, mang lại nguồn thu nhập cao cho gia đình.