Đã ba tháng trôi qua kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc chiến thuế quan toàn cầu, nhưng kinh tế Mỹ vẫn chưa cho thấy những dấu hiệu suy thoái đáng lo ngại như các chuyên gia kinh tế đã dự báo. Liệu rằng các chuyên gia đã sai lầm trong dự đoán của họ, hay đây chỉ là thời kỳ yên tĩnh trước cơn bão sắp tới?

Tổng thống Trump đã xem thuế quan như một công cụ quan trọng để tăng thu ngân sách, bảo vệ sản xuất trong nước, thu hút các hãng xưởng về lại Mỹ và đạt được các thỏa thuận thương mại có lợi với các đối tác. Tuy nhiên, việc áp dụng thuế quan đã khiến thị trường chứng khoán biến động mạnh và các chuyên gia kinh tế dự báo sẽ dẫn đến tăng giá tiêu dùng, thất nghiệp tràn lan và suy thoái kinh tế.

Sau khi công bố mức thuế đối ứng cao lên tất cả các nước, ông Trump đã phải hoãn việc thực thi biểu thuế quan và chỉ áp dụng mức 10% trong 90 ngày. Trong thời gian đó, chính phủ của ông đã không hoàn tất 90 thỏa thuận thương mại như đã hứa mà chỉ đạt được thỏa thuận ‘khung’ với một số nước.

Đáng chú ý, kinh tế Mỹ vẫn tỏ ra mạnh mẽ, với ngân sách liên bang thu được 80 tỷ USD từ thuế nhập cảng hàng hóa, tăng 65% so với cùng kỳ năm ngoái. Lạm phát không tăng mạnh như dự báo, và thị trường việc làm vẫn ổn định.

Tuy nhiên, các nhà phân tích kinh tế vẫn tỏ ra lo ngại về tác động lâu dài của thuế quan. Họ cho rằng giá cả chưa tăng cao vì các công ty nhập cảng và nhà bán lẻ chưa quyết định tăng giá hàng bán ra, nhưng khi hàng tồn kho đã bán hết, họ sẽ phải tính chuyện tăng giá.

Khi giai đoạn đình hoãn biểu thuế quan chấm dứt, chính quyền Trump sẽ bắt đầu thu thuế nhập cảng theo các mức thuế đã thông báo. Các chuyên gia kinh tế dự báo sẽ dẫn đến tăng giá hàng hóa, đình chỉ các dự án đầu tư dài hạn, sa thải nhân viên và chuyển chi phí thuế quan cho người tiêu dùng.

Viễn cảnh đáng lo ngại nhất là kinh tế Mỹ sẽ rơi vào tình trạng ‘suy trầm’, trong đó lạm phát lên cao mà kinh tế không tăng trưởng được. Thắt lưng buộc bụng không còn là khẩu hiệu mà sẽ là thực tế của mọi gia đình Mỹ.

Ở thế giới bên ngoài, các bạn hàng lớn của Mỹ đã tính chuyện liên kết với nhau để cùng đối phó với chiến tranh thuế quan của ông Trump. Kinh tế thế giới có nguy cơ bị phân mảnh thành từng khối, hợp tác trong các dây chuyền cung ứng riêng rẽ và mua bán với nhau theo luật lệ của riêng họ.

Hiện tại, các chuyên gia kinh tế vẫn đang theo dõi sát sao tình hình để đánh giá tác động thực sự của chiến tranh thuế quan đối với kinh tế Mỹ và thế giới. Dù vậy, không thể phủ nhận rằng cuộc chiến thuế quan của ông Trump đã tạo ra những bất ổn và lo ngại lớn trong cộng đồng quốc tế.

Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) đang bước vào một tình thế chưa từng có khi vào năm 2025. Thị trường chứng khoán đang dao động gần mức cao kỷ lục và các chỉ số suy thoái truyền thống vẫn chưa cho thấy dấu hiệu đáng lo ngại. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách đang phải cân nhắc áp lực gia tăng trong các chỉ số kinh tế hướng tới tương lai trong bối cảnh lo ngại lạm phát dai dẳng. Sự hội tụ độc đáo của các yếu tố này mang đến cả cơ hội và rủi ro có thể xác định quỹ đạo của chính sách tiền tệ trong phần còn lại của năm.

Trong phân tích kinh tế, sự khác biệt giữa dữ liệu ‘mềm’ – bao gồm các cuộc khảo sát, chỉ số tình cảm và các biện pháp dựa trên thị trường – và dữ liệu ‘cứng’, bao gồm các số liệu cụ thể như số liệu việc làm, sản xuất công nghiệp và tăng trưởng GDP, đã được nhận diện từ lâu. Hiện tại, hai loại dữ liệu này đang kể những câu chuyện khác nhau rõ rệt về sức khỏe của nền kinh tế Hoa Kỳ.

Dữ liệu cứng tiếp tục vẽ nên bức tranh về khả năng phục hồi. Thị trường lao động vẫn tương đối chặt chẽ, chi tiêu của người tiêu dùng cho thấy động lực bền vững và thu nhập của công ty nhìn chung đã vượt quá kỳ vọng. Tuy nhiên, các chỉ số dữ liệu mềm đang nhấp nháy các tín hiệu cảnh báo không thể bỏ qua.

Các biện pháp dựa trên khảo sát về niềm tin kinh doanh đã giảm đáng kể, với các chỉ số PMI sản xuất và dịch vụ cho thấy sự yếu kém đáng lo ngại trong các đơn đặt hàng mới và kỳ vọng trong tương lai. Tâm lý người tiêu dùng, mặc dù không ổn định, đã cho thấy sự yếu kém dai dẳng trong các thành phần hướng tới tương lai.

Tiền lệ lịch sử và các mô hình phản ứng của Fed cho thấy một mô hình rõ ràng: Cục Dự trữ Liên bang đã liên tục phản ứng với căng thẳng kéo dài trong các chỉ số dữ liệu mềm, thường là trước khi dữ liệu cứng cho thấy sự suy giảm đáng kể. Cách tiếp cận chủ động này đã chứng minh hiệu quả trong việc ngăn chặn suy thoái do tâm lý di căn thành suy thoái toàn diện.

Môi trường hiện tại đặt ra một thách thức độc đáo vì căng thẳng dữ liệu mềm đang xảy ra cùng với định giá tài sản tăng cao và áp lực lạm phát liên tục. Điều này tạo ra một ma trận quyết định phức tạp hơn cho các nhà hoạch định chính sách so với các chu kỳ trước.

Thị trường tài chính hiện đang phản ánh mức độ tin tưởng cao vào kịch bản ‘hạ cánh mềm’, với định giá cổ phiếu vẫn ở mức cao và chênh lệch tín dụng tương đối được kiểm soát. Vị thế này tạo ra cả cơ hội và rủi ro cho Cục Dự trữ Liên bang.

Việc cắt giảm lãi suất sẽ đòi hỏi dữ liệu cứng phải xấu đi đáng kể hoặc bằng chứng rõ ràng cho thấy căng thẳng dữ liệu mềm đang bắt đầu tác động đến các số liệu kinh tế cụ thể. Với sự nhấn mạnh của Fed vào sự phụ thuộc vào dữ liệu, các nhà hoạch định chính sách có thể sẽ thích chờ xác nhận bổ sung trước khi hành động.

Quy mô của bất kỳ chu kỳ nới lỏng nào sẽ phụ thuộc phần lớn vào tốc độ và quyết đoán của Fed. Bằng chứng lịch sử cho thấy việc nới lỏng chủ động sớm có xu hướng hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa suy thoái so với việc cắt giảm phản ứng được thực hiện sau khi dữ liệu cứng đã xấu đi.

Ngoài chính sách tiền tệ, động lực tài chính có thể đóng vai trò ngày càng quan trọng trong kết quả kinh tế. Sở thích phát hành nợ ngắn hạn có thể hoạt động hiệu quả như nới lỏng định lượng, cung cấp thêm kích thích cho tài sản rủi ro ngay cả khi không có hành động của Fed.

Câu hỏi then chốt đối với thị trường và các nhà hoạch định chính sách là liệu sự phân kỳ hiện tại giữa dữ liệu mềm và dữ liệu cứng có phải là hiện tượng tạm thời hay là giai đoạn đầu của sự suy thoái kinh tế đáng kể hơn. Tiền lệ lịch sử cho thấy rằng sự yếu kém kéo dài của dữ liệu mềm cuối cùng sẽ biểu hiện ở các số liệu cứng hơn, nhưng thời điểm và quy mô của sự truyền tải này vẫn chưa chắc chắn.