Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ ràng về các trường hợp thu hồi sổ đỏ mà người dân cần biết để bảo vệ quyền lợi của mình. Sổ đỏ, hay giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, là một giấy tờ pháp lý quan trọng liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người sử dụng đất.

Theo khoản 2 Điều 152 Luật Đất đai 2024, có 6 trường hợp sổ đỏ sẽ bị Nhà nước thu hồi mà không phải ai cũng biết. Thứ nhất, khi Nhà nước thu hồi toàn bộ diện tích đất ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đã cấp.

Thứ hai, trường hợp cấp đổi sổ đỏ. Khi cần cấp đổi sổ đỏ, người sử dụng đất sẽ phải trả lại sổ cũ để được cấp mới. Thứ ba, người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất mà phải cấp mới sổ đỏ. Điều này có nghĩa là khi có sự thay đổi về thông tin sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất, người sử dụng đất cần cập nhật thông tin và cấp mới sổ đỏ.

Thứ tư, sổ đỏ đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai tại thời điểm cấp. Đối với tình huống này, nếu việc thu hồi sổ đỏ mà không thuộc trường hợp người được cấp giấy chứng nhận đã thực hiện chuyển nhượng, sẽ có 4 trường hợp xảy ra.

Trường hợp Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có bản án, quyết định có hiệu lực thi hành, trong đó có kết luận về việc thu hồi sổ đỏ thì việc thu hồi được thực hiện theo bản án, quyết định đó. Trường hợp cơ quan thanh tra có văn bản kết luận giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định của pháp luật thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm xem xét, nếu kết luận đó là đúng thì quyết định thu hồi.

Trường hợp xem xét, xác định giấy chứng nhận đã cấp là đúng quy định của pháp luật thì phải thông báo lại cho cơ quan thanh tra. Trường hợp cơ quan có thẩm quyền cấp sổ đỏ phát hiện giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định thì kiểm tra lại, thông báo cho người sử dụng đất biết rõ lý do và quyết định thu hồi giấy chứng nhận đã cấp.

Ngoài ra, người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất cũng có thể phát hiện giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định của pháp luật về đất đai và gửi kiến nghị bằng văn bản đến cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận. Cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm kiểm tra, xem xét, quyết định thu hồi giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định.

Thứ năm, giấy chứng nhận đã cấp bị Tòa án có thẩm quyền tuyên hủy. Thứ sáu, trường hợp đấu giá, giao quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo yêu cầu của Tòa án, cơ quan thi hành án mà người phải thi hành án không nộp giấy chứng nhận đã cấp.

Ngoài 6 trường hợp trên, việc thu hồi sổ đỏ đã cấp không thuộc trường hợp nêu trên chỉ được thực hiện khi có bản án hoặc quyết định của Tòa án đã được thi hành hoặc văn bản kiến nghị của cơ quan thi hành án về việc thi hành bản án, quyết định theo quy định của pháp luật, trong đó có nội dung yêu cầu thu hồi giấy chứng nhận đã cấp.

Đối với trường hợp thu hồi sổ đỏ mà người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất không giao nộp thì cơ quan có thẩm quyền quyết định hủy giấy chứng nhận đã cấp. Điều này nhằm đảm bảo rằng sổ đỏ được cấp đúng quy định và tránh tình trạng người sử dụng đất không giao nộp sổ đỏ đã cấp không đúng.

Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ ràng về các trường hợp thu hồi sổ đỏ, giúp người dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi sử dụng đất.

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang chứng kiến tình trạng mua đất nền không có sổ đỏ với hy vọng “lướt sóng” đón đầu sau sáp nhập địa giới hành chính. Nhiều nhà đầu tư đang đối mặt với rủi ro khi xuống tiền mua các lô đất nền với giá tiền tỉ nhưng không có sổ đỏ, và chỉ được môi giới bất động sản hứa hẹn hoàn thiện hồ sơ sang tên trong thời gian ngắn.

Thực tế đã có nhiều trường hợp nhà đầu tư “chôn vốn” vì mua phải đất vướng tranh chấp, không có sổ đỏ. Anh Nguyễn Văn Phó, một nhà đầu tư tại tỉnh Đồng Tháp, chia sẻ rằng đã mua một lô đất với giá 1,9 tỉ đồng nhưng đến nay vẫn chưa có sổ đỏ và đất đang bị tranh chấp thừa kế. Việc này cho thấy rủi ro mà các nhà đầu tư có thể gặp phải khi mua đất không có pháp lý rõ ràng.

Các chuyên gia bất động sản cảnh báo rằng việc xuống tiền đầu tư để chốt vội đất nền không có pháp lý rõ ràng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thông thường, giá đất không có sổ đỏ chỉ bằng khoảng 70-80% so với giá đất đủ giấy tờ. Lợi dụng việc sáp nhập, nhu cầu nơi ở tại các thành phố tăng, cò đất đồn thổi tạo sốt ảo, hét giá để dụ dỗ khách hàng. Do đó, nhà đầu tư cần tỉnh táo và cẩn trọng khi quyết định mua đất.

Hiện nay, giá đất nền tại các tỉnh thành ĐBSCL đang có xu hướng tăng. Tại TP Cần Thơ, giá đất nền trung bình hiện ở ngưỡng 31,2 triệu đồng/m2, trong khi tại An Giang là 19,7 triệu đồng/m2, và Đồng Tháp là 16 triệu đồng/m2. Tuy nhiên, nhà đầu tư không nên chỉ nhìn vào tiềm năng tăng giá mà bỏ qua các rủi ro pháp lý.

Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 294/TB-VPCP ngày 9.6.2025 về kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về tình hình thị trường bất động sản. Trong đó, yêu cầu các đơn vị có liên quan nghiên cứu, rà soát các Luật: Nhà ở, Kinh doanh bất động sản để xác định những tồn tại, bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn. Điều này cho thấy sự quan tâm của Chính phủ đối với thị trường bất động sản và những rủi ro mà nhà đầu tư có thể gặp phải.

Để tránh những rủi ro, tranh chấp về sau, các nhà đầu tư cần tìm hiểu rõ thông tin, nguồn gốc đất, lập vi bằng để chứng minh. Việc đầu tư vào đất nền không có pháp lý rõ ràng cần được xem xét kỹ lưỡng để tránh những hậu quả không mong muốn. Nhà đầu tư nên yêu cầu chủ đầu tư cung cấp thông tin và giấy tờ chứng minh quyền sở hữu đất, cũng như các giấy tờ liên quan đến việc chuyển nhượng đất.

Trong bối cảnh thị trường bất động sản đang có nhiều biến động, nhà đầu tư cần thận trọng và sáng suốt khi quyết định mua đất. Việc mua đất không có sổ đỏ, không có pháp lý rõ ràng có thể dẫn đến nhiều rủi ro, thậm chí là mất trắng. Do đó, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng và không nên chạy theo “sốt đất” mà bỏ qua các rủi ro tiềm ẩn.