Thị trường chứng khoán Việt Nam đang tiến gần đến cột mốc quan trọng là việc nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, sau nhiều năm nỗ lực không ngừng nghỉ. Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024, cho phép áp dụng cơ chế giao dịch không yêu cầu ký quỹ đối với nhà đầu tư nước ngoài. Đây là một trong những tiêu chí quan trọng trong bộ tiêu chuẩn đánh giá của FTSE Russell, tổ chức xếp hạng thị trường chứng khoán toàn cầu.

Việc ban hành Thông tư 68/2024 đã thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài, thể hiện qua việc khối ngoại tăng giá trị mua ròng trong những tháng gần đây. Tuy nhiên, để có thể thu hút các quỹ đầu tư quy mô lớn sau khi nâng hạng, các doanh nghiệp niêm yết cần phải cải thiện chất lượng, đặc biệt là về tính minh bạch, năng lực công bố thông tin và thực hành ESG (Environmental, Social and Governance – Môi trường, Xã hội và Quản trị).

Các doanh nghiệp cần chủ động rà soát, tập trung vào ngành nghề kinh doanh chính, điều chỉnh giấy đăng ký kinh doanh và mã ngành nghề để tăng tỷ lệ sở hữu nước ngoài và nâng cấp chất lượng quản trị doanh nghiệp. Việc này không chỉ giúp doanh nghiệp đạt được tiêu chuẩn của các quỹ đầu tư lớn mà còn nâng cao vị thế trên thị trường chứng khoán.

Theo các chuyên gia, việc nâng hạng thị trường chứng khoán không chỉ là mục tiêu ngắn hạn mà còn cần sự chuẩn bị lâu dài. Cải thiện chất lượng hàng hóa trên thị trường, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp và đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư nước ngoài là yếu tố quan trọng. Bên cạnh đó, việc áp dụng các tiêu chuẩn ESG không còn là lựa chọn tự nguyện mà là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp niêm yết tiếp cận nhà đầu tư nước ngoài.

Các doanh nghiệp cần phát triển theo hướng chuyên sâu hơn, hướng tới phát triển bền vững và các yếu tố phi tài chính. Dự báo khả năng thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng ngay trong tháng 9-2025 là 70% và khả năng phải lùi đến tháng 3-2026 là 30%, do FTSE Russell cần thêm thời gian đánh giá mức độ ổn định của hệ thống và khả năng xử lý lỗi giao dịch.

Với sự chuẩn bị và nỗ lực cải thiện chất lượng doanh nghiệp, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể đạt được mục tiêu nâng hạng và thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

FTSE Russell là tổ chức xếp hạng thị trường chứng khoán toàn cầu, cung cấp các chỉ số và phân tích giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.

Trong bối cảnh hiện nay, khu vực kinh tế nhà nước (KTNN) đang đóng vai trò chủ lực trong các ngành, lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế. Không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh lương thực, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo vệ chủ quyền quốc gia, KTNN còn là lực lượng sản xuất chủ đạo, dẫn dắt và hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đang nắm giữ vai trò trụ cột trong các lĩnh vực then chốt như năng lượng, tài chính, viễn thông, khai thác tài nguyên chiến lược, phát triển hạ tầng kỹ thuật quốc gia.

Không chỉ là lực lượng sản xuất chủ đạo, các DNNN còn là công cụ điều tiết thị trường, hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và công bằng xã hội. Tuy nhiên, thực tế những năm qua, khu vực DNNN cũng bộc lộ nhiều bất cập. Chỉ số ICOR trung bình của DNNN ở mức 6,1, cao hơn nhiều so với khu vực tư nhân và doanh nghiệp FDI. Nhiều dự án do DNNN làm chủ đầu tư vẫn xảy ra tình trạng chậm tiến độ, đội vốn, hiệu quả thấp, gây lãng phí nguồn lực.

Về quản trị doanh nghiệp, nhiều DNNN vẫn duy trì mô hình quản lý mang tính hành chính, chưa ứng dụng đầy đủ thông lệ quản trị tiên tiến; chuyển đổi số còn chậm, dữ liệu phân tán. Từ Nghị quyết Trung ương 3 khóa IX (năm 2001) về tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả DNNN, đến Nghị quyết số 12-NQ/TW (năm 2017), Đảng ta luôn nhất quán quan điểm: Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế; DNNN phải trở thành lực lượng vật chất quan trọng, dẫn dắt và hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển.

Luật số 68/2025/QH15 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/8/2025, đã tạo hành lang pháp lý mới cho việc quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Luật này thể hiện bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương của Đảng: tăng quyền tự chủ, tăng trách nhiệm giải trình, tách bạch chức năng quản lý nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước.

Để phát huy vai trò, nâng cao hiệu quả KTNN, cần tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm. Đó là hoàn thiện thể chế; đổi mới quản trị doanh nghiệp; đẩy nhanh cổ phần hóa, thoái vốn; chuyển đổi số, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; phân cấp gắn với trách nhiệm giải trình. Trong bối cảnh phát triển mới, KTNN với lực lượng nòng cốt là các DNNN vẫn giữ vai trò nền tảng trong phát triển kinh tế – xã hội.

Tuy nhiên, để khu vực này thực sự phát huy vai trò chủ đạo, không còn con đường nào khác ngoài tái cấu trúc toàn diện: vận hành theo nguyên tắc thị trường, quản trị hiện đại, minh bạch, chuyên nghiệp. Việc này không chỉ giúp khắc phục các hạn chế, yếu kém hiện nay mà còn giúp KTNN thực sự trở thành lực lượng chủ đạo, dẫn dắt và hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển, góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và phát triển bền vững.