Việc xuất khẩu hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp của Việt Nam sang Liên minh châu Âu (EU) hiện đang đối mặt với khó khăn lớn do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Tuy nhiên, nhiều Sở An toàn thực phẩm, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.

Tình trạng trên đã gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo rằng có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.

Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.

Trong hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.

Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.

Ngày 23-7, tại Hà Nội, chương trình ‘Từ những nông trang trù phú của nước Mỹ – Tôn vinh sự thịnh vượng của nền nông nghiệp Mỹ’ đã được tổ chức. Sự kiện này là kết quả hợp tác giữa MM Mega Market Việt Nam, Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội và Phòng Đối ngoại Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ. Mục đích của chương trình là giới thiệu các sản phẩm nông sản và thực phẩm cao cấp từ Mỹ đến người tiêu dùng Việt Nam, nhân dịp kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mỹ.

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Marc E. Knapper, đã có bài phát biểu tại sự kiện. Ông nhấn mạnh rằng Việt Nam hiện là một trong những thị trường xuất khẩu nông sản quan trọng nhất của Mỹ. “Chúng tôi tự hào mang đến những sản phẩm chất lượng cao, an toàn và giàu giá trị dinh dưỡng cho người tiêu dùng Việt Nam với chất lượng vượt trội, nguồn cung ổn định và cam kết phát triển bền vững,” ông Knapper nói. Ông cũng cho biết kim ngạch xuất khẩu nông sản tiêu dùng của Mỹ sang Việt Nam đã đạt mức kỷ lục 1,1 tỷ USD vào năm ngoái.

Ông Nguyễn Đức Toàn, Tổng giám đốc điều hành MM Mega Market Việt Nam, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của nông nghiệp và thực phẩm như một trụ cột trong quan hệ hợp tác song phương. Sự kiện này cũng là cơ hội để MM Mega Market Việt Nam khẳng định vai trò của mình với tư cách là đối tác chiến lược đáng tin cậy của các nhà xuất khẩu Mỹ tại thị trường Việt Nam.

Đại sứ Marc Knapper cũng bày tỏ sự tự hào khi Việt Nam là thị trường xuất khẩu nông sản lớn thứ 9 của Mỹ và Mỹ là thị trường xuất khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam. Ông tin rằng sự kiện này sẽ giúp tăng cường quan hệ hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm.

Sự kiện ‘Từ những nông trang trù phú của nước Mỹ – Tôn vinh sự thịnh vượng của nền nông nghiệp Mỹ’ sẽ diễn ra từ ngày 23-7 đến 6-8. Trong thời gian này, người tiêu dùng Việt Nam sẽ có cơ hội trải nghiệm hành trình mua sắm kết hợp khám phá ẩm thực Mỹ độc đáo, thông qua các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, hoạt động dùng thử sản phẩm và trình diễn nấu ăn đậm chất Mỹ. Sự kiện này hứa hẹn sẽ mang đến nhiều trải nghiệm thú vị và bổ ích cho người tiêu dùng Việt Nam.

Tình trạng tắc nghẽn xuất khẩu nông sản qua châu Âu trong gần một tháng qua đã gây ra những khó khăn đáng kể cho các doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành hàng rau quả tươi. Các mặt hàng như thanh long, ớt, đậu bắp, hồ tiêu, và gia vị đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang thị trường châu Âu do vướng mắc thủ tục và thiếu hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan chức năng.

Các doanh nghiệp đang đối mặt với thiệt hại kinh tế trực tiếp do hàng hóa bị hư hỏng và phải tiêu hủy vì không thể thực hiện thủ tục xuất khẩu. Đại diện của một doanh nghiệp tại TP.HCM cho biết rằng từ ngày 1/7 đến nay, hàng chục tấn hàng rau quả tươi của công ty đã bị hư hỏng và phải tiêu hủy. Không chỉ thiệt hại về vật chất, các doanh nghiệp còn lo lắng về việc mất khách hàng vào tay các đối thủ khác.

Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận (tỉnh Lâm Đồng), bày tỏ sự bức xúc về tình trạng này. Các doanh nghiệp địa phương đã hợp tác với doanh nghiệp ở TP.HCM để xuất hàng đi châu Âu nhưng gần một tháng qua bị vướng thủ tục không xuất được. Thời gian chờ đợi kéo dài khiến sản phẩm bị hư hỏng phải tiêu hủy, số lượng rất lớn. Trước mắt, với sản phẩm đã chuẩn bị và mới thu hoạch, các doanh nghiệp phải tìm kiếm khách hàng mới để xuất đi Trung Quốc, Ấn Độ. Tuy nhiên, mùa này Trung Quốc cũng có hàng nên nhu cầu tiêu thụ không cao. Vì vậy giá thanh long đạt chuẩn xuất khẩu vào châu Âu trước đây thấp nhất 15.000 – 20.000 đồng thì nay giảm mạnh chỉ còn 3.000 – 4.000 đồng/kg.

Tình trạng tắc nghẽn xuất khẩu cũng xảy ra với hồ tiêu và gia vị. Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị VN (VPSA) đã có công văn gửi Bộ NN-MT phản ánh tình trạng này. Đại diện VPSA cho biết lượng hàng tồn đang chờ giấy phép xuất khẩu ước tính sơ bộ khoảng 250 tấn và hy vọng các thủ tục liên quan sẽ sớm được giải quyết để tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp.

Trước đây, việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đảm nhiệm. Tuy nhiên, thực hiện Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT về phân cấp thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật, thẩm quyền kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu được chuyển về cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Tại TP.HCM, Sở An toàn thực phẩm đang chờ hướng dẫn từ cấp trên để thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển giao đang có những vướng mắc dẫn đến tình trạng tắc nghẽn xuất khẩu. Từ đầu tháng 7, các doanh nghiệp đã gửi văn bản cầu cứu các cơ quan ban ngành có liên quan.

Trong văn bản trả lời doanh nghiệp, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết sẽ phối hợp với Sở An toàn thực phẩm TP.HCM thực hiện nhiệm vụ kiểm tra nhà nước, hỗ trợ hoàn thành thủ tục xuất khẩu hàng hóa đáp ứng theo yêu cầu của thị trường nhập khẩu.

Bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, cho biết Sở đang triển khai thực hiện theo quy định và sẽ cố gắng để doanh nghiệp không bị thiệt hại. Sở cũng có công văn khẩn gửi Bộ NN-MT tiếp tục đề nghị hướng dẫn việc thực hiện quy định cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.

Trước thực tế này, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp đang kiến nghị Bộ NN-MT xem xét và đưa ra giải pháp kịp thời nhằm hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các vướng mắc. Đồng thời, cần sửa đổi, bổ sung các quy định trong Thông tư 12/2025/TT-BNNMT để đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận đúng tiến độ và phù hợp với yêu cầu của các nước nhập khẩu.

Ngày 30/6/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 167/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 08/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan. Nghị định này đưa ra nhiều điểm mới liên quan đến điều kiện công nhận doanh nghiệp ưu tiên, đặc biệt là việc bỏ quy định về điều kiện liên quan đến tờ khai hải quan để được xem xét công nhận doanh nghiệp ưu tiên với đại lý hải quan.

Về điều kiện tối thiểu về kim ngạch, Nghị định 167 quy định rằng doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu đạt kim ngạch tối thiểu 100 triệu USD/năm; doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa sản xuất tại Việt Nam đạt kim ngạch tối thiểu 40 triệu USD/năm; doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa là nông sản, thủy sản sản xuất hoặc nuôi, trồng tại Việt Nam đạt kim ngạch tối thiểu 30 triệu USD/năm. Kim ngạch này là kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu bình quân trong 2 năm (24 tháng) liên tục tính đến ngày doanh nghiệp có văn bản đề nghị áp dụng chế độ ưu tiên hoặc trong giai đoạn đánh giá gia hạn, không bao gồm kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu ủy thác.

Trước đây, Nghị định 08 quy định đại lý hải quan được xem xét công nhận doanh nghiệp ưu tiên nếu đáp ứng được một trong các điều kiện là số tờ khai làm thủ tục hải quan trong năm đạt 20.000 tờ khai/năm. Tuy nhiên, từ khi ngành Hải quan thực hiện Chương trình doanh nghiệp ưu tiên năm 2011 đến nay, cũng chưa có đại lý hải quan nào được công nhận doanh nghiệp ưu tiên.

Nghị định 167 cũng sửa đổi, bổ sung khoản 5 Điều 10 liên quan đến điều kiện với doanh nghiệp công nghệ cao. Cụ thể, các điều kiện khác thực hiện theo quy định tại điểm c và điểm d khoản 1 Điều 42 Luật Hải quan được sửa đổi, bổ sung tại khoản 1 Điều 3 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế giá trị gia tăng; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Ngoài ra, Nghị định 167 bổ sung thêm 1 khoản mới là khoản 7 liên quan đến điều kiện công nhận doanh nghiệp ưu tiên. Cụ thể, đối với doanh nghiệp quy định tại khoản 1 Điều 42 Luật Hải quan được sửa đổi, bổ sung đề nghị áp dụng chế độ ưu tiên, cơ quan Hải quan đánh giá việc đáp ứng các điều kiện áp dụng chế độ ưu tiên theo quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều này.

Nghị định 167/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2025 và thay thế Nghị định 08/2015/NĐ-CP. Đây là một bước quan trọng trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu.

Thông tin chi tiết về Nghị định 167/2025/NĐ-CP có thể được tìm hiểu tại https://chinhphu.vn hoặc tại các trang web liên quan đến pháp luật và hải quan.

Chương trình ‘Mỗi xã một sản phẩm’ (OCOP) tại tỉnh Thái Nguyên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong thời gian qua, góp phần quan trọng vào việc khẳng định thương hiệu nông sản và các sản phẩm đặc trưng của địa phương. Tính đến nay, toàn tỉnh Thái Nguyên đã có 560 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên.

Đáng chú ý, tỉnh đã có 10 sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, bao gồm các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm chức năng, sản phẩm chè, miến dong, du lịch văn hóa dân tộc và nấm hương. Các sản phẩm này đại diện cho sự xuất sắc và chất lượng của tỉnh Thái Nguyên trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh các sản phẩm đặc trưng.

Cụ thể, các sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia của tỉnh Thái Nguyên gồm: 03 sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vicumax của Công ty cổ phần Công nghệ Dược liệu Bắc Hà; sản phẩm miến dong Tài Hoan của Hợp tác xã Tài Hoan; sản phẩm chè đinh và chè tôm nõn của Hợp tác xã Chè Hảo Đạt; sản phẩm du lịch văn hóa dân tộc Tày – Bản làng Thái Hải của Công ty TNHH Thái Hải; sản phẩm miến dong của Hợp tác xã Miến Việt Cường; sản phẩm trà tôm nõn hương quê của Hợp tác xã Nông sản Phú Lương và sản phẩm nấm hương của Công ty TNHH Công nghệ sinh học Phú Gia.

Bên cạnh đó, tỉnh còn có 113 sản phẩm đạt OCOP 4 sao và 397 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, chủ yếu thuộc các nhóm ngành như chế biến chè, nông sản, sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Sự gia tăng của các sản phẩm OCOP không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân, mà còn đóng góp vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế tại khu vực nông thôn, chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển theo chuỗi giá trị với tiêu chuẩn, quy chuẩn và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Các sản phẩm OCOP của Thái Nguyên đã từng bước khẳng định chất lượng và đáp ứng nhu cầu của thị trường. Nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh đã có mặt tại các siêu thị, trung tâm thương mại trong và ngoài tỉnh, ngày càng được người tiêu dùng tin tưởng và lựa chọn. Một số sản phẩm thậm chí đã được xuất khẩu sang thị trường quốc tế, từ đó góp phần nâng tầm thương hiệu nông sản của Thái Nguyên.