Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành xu hướng toàn cầu, Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng với nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển mạnh mẽ trong tương lai. Mới đây, báo cáo về nền kinh tế AI2025 do Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản công bố đã chỉ ra rằng quy mô thị trường AI của Việt Nam năm 2024 đạt khoảng 750 triệu USD. Đặc biệt, tốc độ tăng trưởng hằng năm của lĩnh vực này đạt 15-18%, cao hơn mức trung bình toàn cầu (~12%).

Lĩnh vực có mức tăng trưởng ứng dụng AI nhanh nhất tại Việt Nam hiện là tài chính – ngân hàng (Fintech), tiếp đến là giáo dục trực tuyến, chăm sóc sức khỏe và thương mại điện tử. Sự phát triển mạnh mẽ của AI tại Việt Nam không chỉ mang lại lợi ích trong nước mà còn trên toàn cầu, nhờ vào đội ngũ nhân lực trẻ tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng. Tại NIC, có tới hai phần ba số doanh nghiệp khởi nghiệp đang theo đuổi các cơ hội từ AI trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Hiện tại, Việt Nam có 765 startup AI và ML (học máy), chiếm khoảng một phần tư tổng số startup thuộc các ngành công nghệ tại Việt Nam. Điều này đã giúp Việt Nam đứng thứ hai về số lượng startup AI ở Đông Nam Á, chỉ sau Singapore. Bảng Chỉ số AI Thế giới của WIN mới công bố cũng cho thấy Việt Nam đã ghi dấu ấn khi xếp hạng thứ 6 trong tổng số 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, đạt 59,2 điểm trên thang điểm 100. Đáng chú ý, Việt Nam hiện xếp thứ 3 thế giới về mức độ tin tưởng vào AI và đứng thứ 5 về mức độ chấp nhận công nghệ này.

Các dự báo cũng cho thấy quy mô nền kinh tế AI của Việt Nam có thể đạt 120-130 tỷ USD vào năm 2040. Để đạt được mục tiêu này, vai trò của cộng đồng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được coi là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế này. Do đó, chính sách hỗ trợ để ươm tạo kỳ lân AI cần hướng tới hỗ trợ các nguồn lực về chuyên gia, xây dựng các chương trình ươm tạo, hỗ trợ xây dựng cơ sở dữ liệu đủ mạnh, phát triển thị trường, kết nối… Điều này không chỉ giúp thúc đẩy sự phát triển của AI tại Việt Nam mà còn góp phần nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế.

Nhìn chung, với những lợi thế và tiềm năng sẵn có, Việt Nam đang có cơ hội để trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo trong tương lai. Việc tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ cho cộng đồng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cùng với việc phát triển mạnh mẽ hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng cao, sẽ giúp Việt Nam có thể đạt được mục tiêu trở thành một trung tâm AI hàng đầu trên thế giới.

Việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ hiện nay đang bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội. Theo số liệu từ bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Tình trạng này đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến việc chọn ngành nghề của giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng chỉ những nghề mang lại thu nhập cao mới đáng học, dẫn đến tình trạng đổ xô vào các ngành được cho là “hot” trên thị trường lao động, mà không căn cứ vào sở thích và năng lực của bản thân. Hệ quả là cầu vượt quá cung, gây ra tình trạng thừa nhân lực ở một số ngành và thiếu nhân lực ở các ngành khác.

Văn hóa Á Đông cũng đóng một vai trò trong việc định hướng ngành nghề của nhiều bạn trẻ. Một số phụ huynh và học sinh vẫn tồn tại những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học yêu thích vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học và quá trình tìm việc sau này. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của cá nhân mà còn dẫn đến sự lãng phí nguồn nhân lực xã hội.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh đã khẳng định rằng năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới tính, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ vẫn chọn ngành trái với sở thích của mình chỉ vì muốn vào một trường đại học danh tiếng. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng và hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn trẻ không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Thực tế rằng, nhà nhà đều có đại học, người người đều có đại học, nhưng vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt ra dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai có thể dẫn đến tăng thất nghiệp và lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm, chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp. Đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là một hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Để chọn được ngành nghề phù hợp, mỗi người cần hiểu rõ về bản thân mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi như: “Muốn gì?”, “Giỏi gì?”, “Sống vì giá trị nào?” thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường và xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Thị trường, với vai trò là trung tâm của hoạt động kinh tế, là nơi mà các giao dịch mua bán và trao đổi hàng hóa, dịch vụ diễn ra một cách năng động và liên tục. Sự vận hành trơn tru của các chức năng thị trường không chỉ có tác động trực tiếp lên các đơn vị sản xuất mà còn đóng vai trò định hình hành vi và quyết định của người tiêu dùng. Trong bối cảnh kinh tế hiện đại, ba chức năng cốt lõi của thị trường bao gồm thừa nhận giá trị, cung cấp thông tin, và điều tiết hoạt động của thị trường. Mỗi chức năng đảm nhận một vai trò riêng biệt nhưng đồng thời cũng gắn kết chặt chẽ với nhau, tạo nên một cơ chế vận hành hiệu quả và đồng bộ cho toàn bộ nền kinh tế.

Chức năng thừa nhận giá trị của thị trường thể hiện ở việc xác định giá trị của hàng hóa và dịch vụ thông qua các giao dịch. Giá trị này không chỉ phản ánh giá trị sử dụng của sản phẩm mà còn được ảnh hưởng bởi sự khan hiếm, nhu cầu và các yếu tố kinh tế khác. Qua đó, thị trường tạo ra một giá trị chuẩn mực cho hàng hóa và dịch vụ, giúp người sản xuất và người tiêu dùng có cơ sở để trao đổi và mua bán một cách hợp lý.

Ngoài ra, chức năng thông tin của thị trường vô cùng quan trọng trong việc cung cấp thông tin cần thiết cho cả người sản xuất và người tiêu dùng. Thông tin về giá cả, chất lượng sản phẩm, nhu cầu thị trường… giúp người sản xuất điều chỉnh kế hoạch sản xuất và chiến lược kinh doanh của mình. Đồng thời, người tiêu dùng cũng có thể đưa ra quyết định mua hàng thông minh và phù hợp với nhu cầu của bản thân.

Cuối cùng, chức năng điều tiết của thị trường đóng vai trò then chốt trong việc cân bằng cung – cầu trên thị trường. Khi giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng lên, người tiêu dùng có xu hướng giảm mua và người sản xuất có xu hướng tăng sản lượng. Ngược lại, khi giá giảm, người tiêu dùng có xu hướng mua nhiều hơn và người sản xuất có xu hướng giảm sản lượng. Qua đó, thị trường tự điều chỉnh để đạt được sự cân bằng giữa cung và cầu, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế.

Nhìn chung, ba chức năng chính của thị trường hiện đại gồm thừa nhận giá trị, thông tin và điều tiết, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một cơ chế vận hành hiệu quả cho nền kinh tế. Việc hiểu rõ về các chức năng này không chỉ giúp người sản xuất và người tiêu dùng hiểu rõ hơn về vai trò của thị trường mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia và toàn cầu.