Nghệ nhân – Thuonghieutieudung.com

Lễ hội Batik và thủ công mỹ nghệ Indonesia thu hút khách hàng với sản phẩm dệt may truyền thống

Linh — Wed, 08 Oct 2025 08:40:11 +0000

Thành phố Bandung, Indonesia, tiếp tục khẳng định vị thế là ‘Thành phố Sáng tạo’ của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) thông qua Lễ hội Batik và đồ thủ công mỹ nghệ 2025. Sự kiện này là cơ hội để giới thiệu sự đa dạng của các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ khắp Indonesia, bao gồm vải Batik, đồ dệt thêu, các phụ kiện dân tộc và sản phẩm của các doanh nghiệp nhỏ địa phương.

Nhóm phụ nữ trong trang phục đặc trưng truyền thống của nhiều vùng tại lễ hội. (Ảnh: Đỗ Quyên/TTXVN)

Lễ hội Indonesia Batik & Craft Festival 2025 không chỉ là một không gian giao lưu văn hóa mà còn là một nền tảng học tập và thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo địa phương. Sự kiện này khuyến khích người dân sử dụng hàng nội địa và là cơ hội để các nghệ nhân giới thiệu những tác phẩm xuất sắc. Được tổ chức tại trung tâm thành phố Bandung trong tuần đầu tháng 8, lễ hội là một nền tảng quan trọng để các nghệ nhân và doanh nghiệp nhỏ giới thiệu sản phẩm của mình.

Thánh đường nổi bật từ xa với kiến trúc và màu sắc độc đáo. (Ảnh: Minh Thái/TTXVN)

Ban tổ chức cho biết đây là dịp để khẳng định di sản các sản phẩm thủ công như vải Batik và đồ dệt, thêu, không chỉ có giá trị thẩm mỹ cao mà còn mang theo những dấu ấn và ý nghĩa văn hóa và triết lý. Gần 100 đơn vị tham gia lễ hội năm nay không chỉ đến từ Java mà còn từ các khu vực phía Đông như Đông Nusa Tenggara (NTT) và Palembang. Nhiều doanh nghiệp vừa, nhỏ và rất nhỏ cũng được thành phố Bandung hỗ trợ tham gia lễ hội này.

Các sản phẩm trưng bày tại lễ hội bao gồm vải dệt thủ công, nghệ thuật thêu đặc sắc, vải Batik từ các địa phương khác nhau, cũng như các phụ kiện phục vụ dệt may và trang sức được chế tác từ các nguyên liệu địa phương. Khách tham dự lễ hội có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghề dệt thủ công từ Đông Sumba và Đông Nusa Tenggara.

Trong khuôn khổ lễ hội cũng diễn ra nhiều hoạt động như các buổi trình diễn thời trang Batik, các hội thảo, tọa đàm, giới thiệu ẩm thực… về chủ đề các sản phẩm thủ công. Lễ hội là một nền tảng quan trọng để thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo của Indonesia và khuyến khích người dân sử dụng hàng nội địa.

Triển lãm Gốm “Nam Tước – Hồn của đất” tôn vinh vẻ đẹp gốm truyền thống Việt Nam

Linh — Sun, 28 Sep 2025 00:54:42 +0000

Tối ngày 2/8, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước đã khai mạc triển lãm mỹ thuật ứng dụng ‘Nam Tước – Những mảnh ghép’. Sự kiện này nhằm tôn vinh giá trị của gốm truyền thống Việt Nam và những ‘mảnh ghép’ trong lĩnh vực xây dựng, điêu khắc kiến trúc nghệ thuật.

Triển lãm trưng bày 35 tác phẩm của nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước, với đa dạng về chất liệu và theo từng năm sáng tác. Nghệ nhân Trần Nam Tước được giới chuyên môn đánh giá là người thợ gốm tài hoa ‘bách nghệ’ của làng gốm Bát Tràng. Ông đã thể hiện quan điểm của mình về ‘nhà’ – nơi để về, nơi ai cũng muốn về. Ông cho rằng ‘nhà’ không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là một phần của văn hóa và di sản.

‘Nhà là nơi để về, nơi ai cũng muốn về. Tôi không biết ‘nhà’ có từ bao giờ… Nhưng tôi nghĩ, ai cũng muốn có một nơi để trở về – để nương trú tâm hồn’. Thông qua triển lãm ‘Nam Tước – Những mảnh ghép’, nghệ nhân Trần Nam Tước thể hiện sự đa dạng trong cách thức sáng tạo và ẩn chứa thông điệp về sự gắn kết, tổng hòa của những yếu tố tưởng chừng rời rạc.

Tác phẩm được trưng bày tại triển lãm. Ảnh: LV

Nghệ nhân Trần Nam Tước cho rằng, mỗi người là một mảnh ghép và nhiều đời sẽ dần dần tạo nên di sản. ‘Từ di sản, nó trở thành văn hóa và từ văn hóa, nó chuyển thành lịch sử, thành câu chuyện. Khi đã có lịch sử, câu chuyện, dân tộc ấy sẽ có tiếng nói riêng’. Ông chia sẻ về hành trình sáng tạo và sự giao thoa văn hóa kim cổ của mình. Ông sinh ra tại vùng quê lúa Thái Bình và bén duyên với đất và lửa quê mình qua các lò nung gạch thủ công.

Bộ cửa “12 cánh Trung Hiếu Môn” của nghệ nhân Trần Nam Tước được trưng bày ấn tượng tại triển lãm. Ảnh: LV

Sau 30 năm làm nghề, ông đã trở thành một trong những nghệ nhân gốm hàng đầu tại Việt Nam. Hoạ sĩ Nguyễn Trọng Đoan đánh giá cao nghệ nhân Trần Nam Tước: ‘Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước là một ngôi sao bay lạc nhưng toả sáng dị thường. Nghệ nhân thì anh thừa nhiều tiêu chuẩn để được bình chọn. Tôi gọi Trần Nam Tước là nghệ sĩ vì tài năng và sự năng động cống hiến của anh, vượt trội hơn rất nhiều nghệ sĩ gốm khác được đào tạo cơ bản qua cấp bậc đại học mà tôi biết’.

Với quan điểm ‘Cái gì cần bảo tồn thì phải bảo tồn đến bảo thủ. Còn cái gì không phải bảo tồn thì ta nên cho nó một đời sống mới’, nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước đã khẳng định được chỗ đứng của mình trong nghề. Ông đã tổ chức nhiều triển lãm và nhận được sự đánh giá cao từ công chúng và những người yêu gốm.

Ông Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam nhận định: ‘Trần Nam Tước đã tạo nên sự kết nối hài hòa giữa truyền thống và hiện đại trong từng tác phẩm gốm đầy bí ẩn và mang đậm hồn cốt dân tộc’. Hoạ sĩ, nhà giáo, Lê Ngọc Hân đánh giá: ‘Trần Nam Tước là hiện tượng lạ và hiếm trong nghệ thuật gốm Bát Tràng – xứng đáng là nghệ sĩ chân đất tài hoa. Tìm kiếm và sáng tạo là ngọn lửa bất tận trong anh, anh đã đến và anh sẽ đến bởi lẽ thường tình ‘địa đã lợi – nhân đã hòa”.

Tiệm mạt chược lâu đời giữa lòng Hong Kong

Linh — Sat, 06 Sep 2025 21:25:24 +0000

Mạt chược, một trò chơi giải trí truyền thống của Trung Quốc, đang dần mai một trong thời đại hiện đại. Không chỉ phổ biến tại Trung Quốc, mạt chược còn được ưa chuộng trong cộng đồng Hoa kiều trên toàn thế giới. Trò chơi này không chỉ mang lại niềm vui giải trí mà còn chứa đựng ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Trẻ em thường học chơi mạt chược trong những dịp Tết Nguyên đán cùng gia đình, trong khi người lớn tuổi có thể chơi quanh năm.

Bên trong tiệm là tủ kính bám bụi cao tới trần, chất đầy ảnh cũ và các bộ mạt chược đủ kiểu dáng.

Các bộ mạt chược cổ điển thường được làm từ gỗ, ngà voi hoặc tre, được cắt, đánh bóng, khắc và tô màu thủ công. Những bộ mạt chược này không chỉ là một món đồ chơi mà còn là một tác phẩm nghệ thuật. Tại Hong Kong, mạt chược không chỉ là một trò chơi mà còn là một phần của di sản văn hóa. Suốt hơn bốn thập kỷ, bà Ho Sau-Mei, 68 tuổi, đã gắn bó với cửa tiệm Kam Fat Mahjong do cha bà sáng lập từ năm 1962.

Sau khi khắc xong, bà chuyển sang công đoạn tô màu, dùng những hủ sơn đỏ, xanh, lục cũ kỹ.

Mỗi sáng trước 10h, nữ nghệ nhân đã ngồi vào chỗ, xếp sẵn khay gỗ với những quân bài bằng nhựa và chuẩn bị các dụng cụ chuyên dụng để khắc.

Cửa tiệm nhỏ nằm dưới cầu thang trong hẻm rộng chưa đầy 2m này là nơi lưu giữ truyền thống làm mạt chược thủ công. Bà Mei cho biết bắt đầu học nghề từ năm 13 tuổi. Vào những năm 1970-1980, các nghệ nhân từ Trung Quốc đại lục từng sang Hong Kong trao đổi kỹ thuật, giúp nghề khắc mạt chược thủ công phát triển thịnh vượng. Vào thập niên 1960, Hong Kong có hơn 20 nghệ nhân khắc mạt chược, thậm chí có cả hội nghề nghiệp chính thức.

Mỗi bộ mạt chược làm tay mất khoảng 10 đến 14 ngày để hoàn thành, có giá khoảng 245 USD (khoảng 6,5 triệu đồng).

Tuy nhiên, hiện phần lớn quân bài được sản xuất hàng loạt tại các nhà máy ở Trung Quốc đại lục. Từ năm 2014, nghề khắc tay mạt chược được chính quyền Hong Kong xếp vào danh sách ‘di sản văn hóa phi vật thể’, nhưng tại thành phố này hiện chỉ còn vài người theo nghề, và bà Mei là nữ nghệ nhân duy nhất còn hành nghề.

Cửa tiệm không có hệ thống đặt hàng online. Khách muốn mua phải gọi điện hoặc tới trực tiếp. Bà ghi đơn hàng bằng tay trên một cuốn sổ cũ kĩ.

Mỗi sáng trước 10h, bà Mei đã ngồi vào chỗ, xếp sẵn khay gỗ với những quân bài bằng nhựa và chuẩn bị các dụng cụ chuyên dụng để khắc. Mỗi bộ mạt chược gồm 144 quân, chia làm bốn loại như cây tre, chấm tròn, chữ Hán, gió (đông, tây, nam, bắc) và các quân đặc biệt như hoa, rồng, tứ quý. Bên cạnh những quân cờ truyền thống, bà cũng làm những quân cờ mạt chược sáng tạo với nhiều loại hình vẽ.

Bà dùng một công cụ giống chiếc vặn nút chai được dùng để khoan các họa tiết lên mặt quân cờ.

Nghệ nhân dùng những dụng cụ khắc truyền thống với đầu mũi khác nhau để khắc từng ký tự, họa tiết lên quân bài, kẹp chặt giữa ngón cái và ngón giữa. Mỗi bộ mạt chược làm tay mất khoảng 10 đến 14 ngày để hoàn thành, có giá khoảng 245 USD (khoảng 6,5 triệu đồng). Từ khi Hong Kong chuyển từ trung tâm sản xuất sang trung tâm tài chính vào thập niên 1990, ngành làm mạt chược thủ công cũng dần biến mất.

Sau ghế làm việc của bà là một bàn thờ nhỏ phát ra ánh sáng đỏ mờ. Phía trước bàn thờ đặt một bộ cờ mạt chược.

Cửa tiệm không có hệ thống đặt hàng online. Khách muốn mua phải gọi điện hoặc tới trực tiếp. Bà ghi đơn hàng bằng tay trên một cuốn sổ cũ kĩ. Hiện nghệ nhân chỉ làm việc đến khoảng trưa vì không còn đủ sức làm cả ngày nữa. Bà nói chưa muốn nghỉ hưu vì buồn và không biết làm gì. Trong ngày, một khách hàng người Anh gọi đến hỏi về đơn hàng vợ anh đặt cách đây vài tuần. Bà Mei nhờ người phiên dịch, tìm số điện thoại trong sổ, và xác nhận bộ bài sẽ hoàn thiện trong tuần tới.

Theo bà Mei, khi còn trẻ bà thường chơi mạt chược với anh chị em trong nhà, nhưng hiện không còn nhiều thời gian, chỉ thỉnh thoảng mới nhận lời mời từ bạn cũ.

Theo bà Mei, khi còn trẻ bà thường chơi mạt chược với anh chị em trong nhà, nhưng hiện không còn nhiều thời gian, chỉ thỉnh thoảng mới nhận lời mời từ bạn cũ. Hằng năm, sinh viên và nhà báo vẫn đến tìm hiểu, nhờ đó nghề của bà được nhiều người biết đến dù đang dần mai một.

Từng nhận nhiều lời đề nghị học nghề từ nghệ sĩ và các tổ chức văn hóa, nhưng bà Mei đều từ chối vì chưa có hứng dạy và muốn làm theo cách và nhịp độ riêng của mình. ‘Tôi không biết còn làm được bao lâu nữa nhưng chừng nào còn cầm được dụng cụ, tôi vẫn sẽ tiếp tục’, bà nói.

Một phòng chơi mạt chược được cấp phép, cách cửa tiệm bà Mei vài con phố. Nơi này đã chuyển sang dùng quân bài đặt mua từ Trung Quốc đại lục.

Đạo diễn Lương Đình Dũng: Xẩm Đỏ – tình yêu với nghệ thuật truyền thống

Linh — Mon, 28 Jul 2025 05:08:50 +0000

Đạo diễn Lương Đình Dũng đã chia sẻ những cảm xúc sâu sắc khi đề cập đến đề xuất mua bản quyền phim Xẩm Đỏ của Ninh Bình, một tác phẩm hiếm hoi tôn vinh giá trị của di sản hát Xẩm, một loại hình nghệ thuật truyền thống. “Đó thực sự là một cảm xúc rất tự hào và thi vị đối với cá nhân tôi”, ông nói. Sau nhiều năm, ông vẫn nhớ thời gian mình đã phải rất cố gắng và kiên quyết để theo đuổi bộ phim, với lòng đam mê Xẩm và tình yêu với nghệ thuật truyền thống.

Xẩm Đỏ được thực hiện khi nghệ nhân Hà Thị Cầu đã ở vào tuổi 95, gần như đó là một cuộc chạy đua với thời gian. Ông luôn tâm niệm, trong âm nhạc dân gian, các nghệ nhân ngoài tiếng hát thì họ còn như những cuốn sách ẩn chứa nhiều điều quý giá đã chắt lọc mà chúng ta cần lưu giữ, bảo tồn. “Nếu chúng ta chậm trễ thì thực sự đó là điều có lỗi, khi những ‘báu vật nhân văn sống’ không có nhiều thời gian để chờ đợi”, ông nói. Lắng nghe và cảm thụ một nghệ nhân dân gian cất tiếng hát, chúng ta có thể thấy cả một cuộc sống được chuyển động trong đó. Đó là điều cần phải lưu giữ cho thế hệ mai sau.

Hình ảnh trong phim “Xẩm Đỏ”

Về nguồn cảm hứng đặt tên bộ phim là Xẩm Đỏ, ông cho biết âm nhạc thực sự có thể ẩn chứa rất nhiều hình ảnh và cả màu sắc hội hoạ trong đó nữa. “Trong âm nhạc dân gian, tôi thấy cả những bầu trời truân chuyên sâu lắng và cũng đầy sôi động. Âm nhạc dân gian mang cả những ký ức thời gian, cả gió, đất và nước, rất nhiều điều tuyệt vời và thú vị”, ông nói. Với hát Xẩm, nếu phác hoạ bằng màu sắc thì ông cảm nhận loại hình nghệ thuật này thiên về gam màu nóng. Điều đó đã khiến ông đặt tên phim là Xẩm Đỏ.

Đạo diễn Lương Đình Dũng kể chuyện quá trình làm bộ phim Xẩm Đỏ

Xẩm Đỏ là bộ phim âm nhạc đầu tiên không dùng lời bình, và ông cho biết đã thực hiện rất công phu. “Tôi không dùng thủ pháp nào cả, hoàn toàn là tự nhiên theo cách tôi phải đuổi theo âm nhạc và nhân vật từ đầu đến cuối bộ phim”, ông nói. Trong thế giới quan nghệ thuật của mình, ông luôn xem âm nhạc, tranh, thơ là nguồn cảm hứng sáng tác hình ảnh.

Một cảnh quay trong phim

Quá trình thực hiện bộ phim kéo dài gần 2 năm để quay và phải 4 năm sau Xẩm Đỏ mới hoàn thành. Ông cho biết đó là cả một câu chuyện làm phim về di sản, mà có lẽ với di sản nào cũng có thể gặp tình huống tương tự. “Chúng tôi dự kiến sẽ quay trong vòng một tháng nhưng khi gặp gỡ nghệ nhân Hà Thị Cầu, tôi biết điều này là không thể”, ông nói. Nghệ nhân Hà Thị Cầu dù nắm giữ linh hồn của hát Xẩm nhưng cụ không phải là một nghệ sĩ biểu diễn. Việc nói, cười hay bất kỳ điều gì mà đạo diễn muốn đều làm mất đi tính tự nhiên của bộ phim.

Một cảnh quay trong phim “Xẩm Đỏ”

Ông cũng chia sẻ về những kỷ niệm đặc biệt trong quá trình thực hiện bộ phim, như khi dây đàn bị đứt, hay khi các cảnh mưa cũng vậy, họ làm mưa mãi không xong thì bất chợt cơn mưa đến. Hình ảnh bộ phim không chỉ về nghệ nhân mà còn sinh động với miền quê mộc mạc ở Yên Mô, Ninh Bình. Chợ quê, hoa gạo, bến đò trên sông, cùng sự xuất hiện của nhiều nghệ nhân hát xẩm. “Tôi đã không sử dụng diễn viên mà phải chờ đợi những phiên chợ”, ông nói. Ông may mắn tìm được một phiên chợ đơn sơ nhưng đẹp đến mê muội, hoa gạo, con đường cong cong trong chiều… Mỗi khuôn hình giống như một mô tả văn học và đều có ý nghĩa ở phía sau nó.

Ngoài Xẩm Đỏ, ông đã từng thực hiện 6 tác phẩm hề chèo nổi tiếng. Ông cho rằng để là một đạo diễn điện ảnh thì cái gốc đi lên và thấm đẫm trong hành trang nghệ thuật vẫn phải từ những tác phẩm văn học, nghệ thuật dân tộc.