Ngành Thuế Việt Nam đã đạt được một cột mốc quan trọng trong quá trình cải tổ và nâng cao hiệu quả hoạt động với việc hoàn thành triển khai hệ thống tổ chức bộ máy mới. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến đáng kể trong nỗ lực tinh giản bộ máy, giảm thiểu số lượng đơn vị cấp cục và cấp chi cục, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ cho người dân và doanh nghiệp. Việc sắp xếp lại bộ máy không chỉ giúp giảm đầu mối mà còn tối ưu hóa quá trình quản lý thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nền kinh tế.

Quá trình tái cấu trúc bộ máy của ngành Thuế gặp phải nhiều thách thức, đặc biệt là trong công tác quản lý thuế, điều kiện làm việc và chế độ chính sách cho công chức. Tuy nhiên, với sự đồng lòng và chung sức của toàn ngành, việc vận hành theo mô hình tổ chức bộ máy mới tại cơ quan thuế các cấp đã được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Các cơ quan thuế tại tỉnh, thành phố đã tích cực thực hiện các nhiệm vụ được giao, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, cung cấp dịch vụ điện tử hỗ trợ người nộp thuế và xây dựng cơ sở dữ liệu về người nộp thuế. Công tác tuyên truyền hỗ trợ, kiểm tra và phối hợp với chính quyền địa phương trong công tác quản lý thuế cũng được đẩy mạnh.

Một trong những điểm thách thức mà ngành Thuế gặp phải là việc di chuyển giữa các địa bàn, phối hợp với chính quyền địa phương trong công tác tổ chức và điều hành thu ngân sách gặp nhiều khó khăn do địa bàn quản lý phức tạp và trải rộng. Ngoài ra, cơ sở vật chất, điều kiện làm việc của công chức tại một số trụ sở cũng gặp khó khăn do bị xuống cấp và hư hỏng. Trước những khó khăn này, lãnh đạo Cục Thuế đã chỉ đạo quyết liệt và thống nhất toàn ngành quán triệt phương châm: tổ chức bộ máy phải tinh gọn nhưng không để bộ máy vận hành bị gián đoạn; tinh giản nhân sự nhưng phải tăng hiệu quả làm việc; thay đổi mô hình tổ chức nhưng vẫn giữ vững kỷ cương, trách nhiệm và chất lượng phục vụ.

Nhiều cơ quan thuế đã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương tạo điều kiện về chỗ ở, cải tạo cơ sở vật chất và bố trí nhà công vụ tại nơi làm việc cho những cán bộ công tác xa. Song song với việc tổ chức bộ máy, ngành Thuế cũng tiến hành đào tạo, bồi dưỡng lại cán bộ theo vị trí việc làm mới, nâng cao kỹ năng quản lý, sử dụng công nghệ thông tin và tác phong công vụ. Sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ từ Trung ương đến địa phương đã giúp công cuộc tinh gọn tổ chức của ngành Thuế tạo chuyển biến tích cực về chất lượng hoạt động và tạo nền tảng vững chắc cho việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ tài chính – ngân sách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Ngành Thuế hiện quản lý 21 khoản thu, sắc thuế; trên 300 loại phí, lệ phí và các khoản thu khác của NSNN. Tổng thu ngân sách hàng năm do ngành thuế quản lý hiện nay đạt trên 1,7 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 87% tổng thu ngân sách nhà nước. Ngành Thuế có đối tượng quản lý rất lớn và đa dạng, gồm trên 1 triệu doanh nghiệp, tổ chức và trên 3,4 triệu hộ, cá nhân kinh doanh.

Ngành thuế Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác quản lý thuế, đặc biệt là trong việc triển khai hóa đơn điện tử, thu thuế thương mại điện tử và dịch vụ số. Tính đến ngày 15/7, đã có 252.635 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, tăng gấp 2,4 lần so với cuối năm 2024. Trong 6 tháng đầu năm 2025, có 146.032 cơ sở đăng ký, cao gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2024.

Về thu thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử và kinh doanh trên nền tảng số, 6 tháng đầu năm 2025 đạt 98.000 tỷ đồng, tăng 58% so với cùng kỳ năm trước. Có 163 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký kê khai, nộp 5.700 tỷ đồng, tăng 41% so với năm 2024. Ngoài ra, 143.500 hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử đã kê khai, nộp thuế với số tiền 1.960 tỷ đồng.

Trong dịch vụ thuế điện tử, tỷ lệ khai thuế trực tuyến đạt trên 99%, với hơn 10 triệu hồ sơ kê khai, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ nộp thuế điện tử cũng đạt trên 99%, với 2,9 triệu giao dịch, tổng số tiền 591.800 tỷ đồng, tăng 7,4% về số giao dịch và 26,3% về số thuế.

Ngành Thuế đang đẩy mạnh cải cách quản lý thuế toàn diện, coi sửa đổi Luật Quản lý thuế là trọng tâm. Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn yêu cầu ngành Thuế phải thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, nâng cao thu ngân sách và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành cho biết, ngành Thuế đề ra 9 nhiệm vụ trọng tâm, bao gồm phấn đấu thu ngân sách vượt chỉ tiêu, triển khai mô hình thuế 3 cấp, xây dựng Luật Quản lý thuế mới và tham gia sửa đổi các luật liên quan. Ngành Thuế cũng áp dụng cơ chế đánh giá công chức qua phản hồi của người nộp thuế, cắt giảm 45% thủ tục hành chính, đổi mới công tác dự báo ngân sách và xây dựng 4 nền tảng gồm lãnh đạo chỉ đạo, cam kết hỗ trợ người nộp thuế, phối hợp liên ngành và nâng cao năng lực nội bộ.

Đại diện ngành Thuế cũng khẳng định sẽ tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Việc triển khai hóa đơn điện tử và thu thuế thương mại điện tử là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành Thuế trong thời gian tới.

Với những kết quả tích cực đã đạt được, ngành Thuế tự tin có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần nâng cao thu ngân sách và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Sự nỗ lực của ngành Thuế trong thời gian qua đã thể hiện sự quyết tâm của cơ quan thuế trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế.

Luật Thuế Giá trị gia tăng số 48/2024/QH15, có hiệu lực từ ngày 1/7, cùng với Nghị định 181 và Thông tư 69 hướng dẫn, đã đánh dấu một chương mới trong ngành thuế: rõ ràng hơn, minh bạch hơn và thân thiện hơn. Tuy nhiên, việc tiếp cận và thụ hưởng các chính sách thuế mới vẫn còn là một thách thức đối với không ít người nộp thuế, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể và nhóm người dân chưa quen với công nghệ.

Chính sách thuế có thể được thiết kế tốt, nhưng nếu người dân không hiểu thì chính sách đó vẫn là khoảng cách. Tình trạng nhiều hộ kinh doanh chưa nắm rõ tiêu chí được miễn thuế GTGT, hoặc doanh nghiệp nhỏ chưa biết cách nộp hồ sơ hoàn thuế điện tử là điều đang diễn ra ở một số địa phương. Không ít chủ hộ kinh doanh vẫn hỏi lẫn nhau thay vì được hướng dẫn chính thức. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc phổ biến và hướng dẫn chính sách thuế một cách rộng rãi và dễ hiểu.

Bên cạnh đó, việc sử dụng nền tảng công nghệ để khai thuế, hoàn thuế hay tra cứu hồ sơ còn phụ thuộc vào kỹ năng số và hạ tầng thông tin. Những người lớn tuổi, hộ kinh doanh truyền thống, vùng xa thường gặp khó khăn khi tiếp cận các quy trình mới. Dù Cục Thuế đã tích cực triển khai các nền tảng số, nhưng ‘cánh tay nối dài’ tại cấp cơ sở vẫn cần được củng cố mạnh hơn để hỗ trợ người dân.

Một điểm nghẽn khác đến từ phương thức truyền thông chính sách. Việc công bố văn bản pháp luật hay tổ chức tập huấn thường còn nặng về hình thức, thiếu sự đồng hành trực tiếp tại nơi người nộp thuế sinh sống hoặc làm việc. Nhiều cán bộ thuế địa phương vẫn bận rộn với nghiệp vụ chuyên môn, chưa thể đóng vai trò là ‘người hướng dẫn chính sách’ một cách chủ động, gần gũi.

Một số địa phương đã triển khai mô hình ‘thuế lưu động’ hoặc tổ công tác hỗ trợ hộ kinh doanh nhỏ tại các chợ truyền thống, khu vực ngoại ô, đây là mô hình cần được nhân rộng. Chính sách tốt phải đi kèm với ‘đội ngũ lan tỏa chính sách’ có chuyên môn và hiểu người dân. Hình ảnh một cán bộ thuế xuất hiện trong buổi sinh hoạt tổ dân phố, hướng dẫn bà con kê khai, hay tư vấn tại cửa hàng nhỏ, đó chính là niềm tin đang được xây dựng bằng sự hiện diện thật sự.

Bên cạnh đó, các hình thức truyền thông cần được đổi mới. Việc kết hợp giữa văn bản hướng dẫn chính thức và các video ngắn, infographic minh họa, hướng dẫn trực tuyến, sẽ giúp chính sách tiếp cận tốt hơn đến thế hệ người dùng trẻ và cả những người ít quen với ngôn ngữ pháp lý. Điều này sẽ giúp tăng cường sự hiểu biết và tiếp cận thông tin của người dân.

Chuyển đổi số trong ngành thuế đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong hoàn thuế điện tử, tích hợp dữ liệu và hóa đơn số. Tuy nhiên, khi người dân vẫn cần đến trực tiếp cơ quan thuế để hỏi những điều tưởng chừng có thể đọc được online, thì ta biết rằng vẫn còn điểm nghẽn. Đó là khoảng cách về khả năng tiếp cận thông tin và sự đồng cảm trong phục vụ.

Việc xây dựng đội ngũ hỗ trợ chính sách tại trung tâm hành chính công cấp xã, phường là một hướng đi đúng. Nhưng để hiệu quả hơn, cần gắn thêm mục tiêu ‘tư vấn chủ động’ thay vì chờ người dân hỏi. Mỗi lần người dân được hướng dẫn tận tình, dễ hiểu là một lần niềm tin với chính sách được củng cố.

Một đề xuất đáng cân nhắc là thiết lập các trạm hỗ trợ thuế lưu động định kỳ tại chợ, khu công nghiệp, cụm dân cư… để vừa tiếp nhận thông tin, vừa tuyên truyền chủ trương chính sách và hướng dẫn người dân thực hiện nghĩa vụ thuế đúng quy định. Mô hình này giúp đưa chính sách đến gần hơn với đời sống, đồng thời tạo ra điểm chạm tích cực giữa cơ quan thuế và người nộp thuế.

Chính sách thuế minh bạch là điều kiện cần. Nhưng điều kiện đủ – là năng lực truyền đạt, kết nối và hỗ trợ từ đội ngũ thực thi. Người dân sẽ không thể đồng hành nếu họ không hiểu mình đang đồng hành vì điều gì. Muốn đi nhanh, hãy ban hành chính sách tốt. Muốn đi xa, hãy cùng người dân bước trên chính con đường ấy. Đó là lúc ngành thuế không chỉ là nơi thu mà là nơi gieo dựng lòng tin.

Năm 2025, ngành thuế đang đẩy mạnh chuyển đổi trong cơ chế thuế và hoạt động thanh kiểm tra thuế để tối ưu hóa thuế cho doanh nghiệp. Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trao đổi với Bà Nguyễn Thanh Huyền, CPA, CFA, Chuyên gia tư vấn Khách hàng doanh nghiệp – FIDT, thành viên CFA và CPA Australia về những thay đổi này.

Theo bà Huyền, nếu phải chọn từ khóa cho mảng thuế năm 2025, bà sẽ chọn ‘minh bạch’ và ‘khơi thông’. Mục tiêu của ngành thuế không chỉ là gia tăng thu ngân sách mà còn chuyển hướng sang thúc đẩy minh bạch hóa hoạt động của doanh nghiệp, tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh và khuyến khích các doanh nghiệp làm đúng, làm chuẩn.

Hoạt động thanh kiểm tra thuế đang được tái cấu trúc để giảm áp lực cho doanh nghiệp, tập trung vào những doanh nghiệp có biến động bất thường về tỷ suất lợi nhuận hoặc có dấu hiệu chưa minh bạch trong giao dịch liên kết. Điều này cho thấy ngành thuế đang hướng tới một môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng hơn.

Về phía doanh nghiệp, mức độ sẵn sàng rất khác nhau tùy thuộc vào quy mô, ngành nghề và năng lực quản trị thuế nội bộ. Các doanh nghiệp cần phải hiểu và nắm rõ các quy định thuế để tránh những rủi ro không đáng có. Bà Huyền cũng chỉ ra các rủi ro phổ biến trong quá trình thanh, kiểm tra thuế bao gồm rủi ro từ doanh thu, chi phí, thuế GTGT và giao dịch liên kết.

Để quản trị hiệu quả, doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ thuế từ Ban Giám đốc đến Kế toán trưởng và chủ động tham vấn chuyên gia hoặc cơ quan thuế đối với các giao dịch phức tạp. Việc này sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế những rủi ro và đảm bảo tuân thủ các quy định thuế.

Để chuẩn bị cho thanh, kiểm tra thuế, doanh nghiệp cần rà soát và chuẩn hóa hồ sơ chứng từ, chủ động đối chiếu dữ liệu và chuẩn bị hồ sơ giải trình. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp tự tin và chủ động hơn khi đối mặt với các cuộc thanh, kiểm tra thuế.

Cuối cùng, để tối ưu thuế cho doanh nghiệp và người lao động, cần lưu ý đến các vấn đề then chốt như tận dụng tối đa khấu trừ thuế GTGT đầu vào, khai thác ưu đãi thuế TNDN, quản lý chặt chi phí được trừ, giám sát giao dịch liên kết và tối ưu thuế TNCN cho người lao động. Bằng cách nắm rõ và thực hiện tốt các vấn đề này, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa thuế và giảm thiểu rủi ro.

Có thể thấy, năm 2025 là một năm đầy thách thức và cơ hội cho các doanh nghiệp trong việc tối ưu hóa thuế và tuân thủ các quy định thuế. Với sự hỗ trợ từ các chuyên gia và cơ quan thuế, doanh nghiệp có thể vượt qua những thách thức này và đạt được mục tiêu kinh doanh của mình. Diễn đàn Doanh nghiệp sẽ tiếp tục cung cấp các thông tin và kiến thức hữu ích về thuế và các vấn đề liên quan để giúp doanh nghiệp thành công.