Việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ hiện nay đang bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội. Theo số liệu từ bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Tình trạng này đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến việc chọn ngành nghề của giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng chỉ những nghề mang lại thu nhập cao mới đáng học, dẫn đến tình trạng đổ xô vào các ngành được cho là “hot” trên thị trường lao động, mà không căn cứ vào sở thích và năng lực của bản thân. Hệ quả là cầu vượt quá cung, gây ra tình trạng thừa nhân lực ở một số ngành và thiếu nhân lực ở các ngành khác.

Văn hóa Á Đông cũng đóng một vai trò trong việc định hướng ngành nghề của nhiều bạn trẻ. Một số phụ huynh và học sinh vẫn tồn tại những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học yêu thích vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học và quá trình tìm việc sau này. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của cá nhân mà còn dẫn đến sự lãng phí nguồn nhân lực xã hội.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh đã khẳng định rằng năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới tính, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ vẫn chọn ngành trái với sở thích của mình chỉ vì muốn vào một trường đại học danh tiếng. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng và hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn trẻ không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Thực tế rằng, nhà nhà đều có đại học, người người đều có đại học, nhưng vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt ra dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai có thể dẫn đến tăng thất nghiệp và lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm, chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp. Đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là một hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Để chọn được ngành nghề phù hợp, mỗi người cần hiểu rõ về bản thân mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi như: “Muốn gì?”, “Giỏi gì?”, “Sống vì giá trị nào?” thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường và xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Thanh tra Chính phủ sẽ thực hiện thanh tra chuyên đề đối với Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông, cùng với 7 dự án khác tại Bộ Xây dựng. Thông tin này vừa được công bố trong kế hoạch thanh tra năm 2023 của Thanh tra Chính phủ, nhằm đánh giá tình hình thực hiện và những khó khăn, vướng mắc đang tồn tại tại các công trình, dự án.

Theo đó, các dự án thuộc diện thanh tra chuyên đề gồm có các dự án quan trọng trong lĩnh vực giao thông và xây dựng, như đường sắt đô thị, cao tốc và nâng cấp quốc lộ. Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông là một trong những dự án trọng điểm đang được quan tâm đặc biệt do tình trạng chậm tiến độ và những vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Thanh tra Chính phủ cho biết, việc thanh tra nhằm đánh giá tình hình thực hiện các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí. Qua đó, cơ quan thanh tra sẽ kiến nghị các biện pháp để tăng cường quản lý, sử dụng nguồn lực công hiệu quả và hướng tới đảm bảo mục tiêu, tiến độ của dự án.

Cụ thể, tại Bộ Xây dựng, ngoài Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông, các dự án khác được thanh tra gồm: Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bến Lức – Long Thành; Dự án thành phần cao tốc Nha Trang – Cam Ranh; Dự án xây dựng cầu Rạch Dơi, tỉnh Tiền Giang; Dự án xây dựng cầu sông Hậu, tỉnh Hậu Giang; Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 51; Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Ninh Thuận – Khánh Hòa và Dự án xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2.

Ngoài ra, nhiều dự án quan trọng trong các lĩnh vực khác như năng lượng, tài chính cũng nằm trong kế hoạch thanh tra của Chính phủ trong năm 2023, nhằm đánh giá toàn diện các công trình và đề xuất các giải pháp hiệu quả cho những vướng mắc và tồn đọng.

UBND tỉnh Bắc Ninh vừa ban hành công văn triển khai thực hiện Kế hoạch của Thanh tra Chính phủ về việc thanh tra chuyên đề các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí.

Theo đó, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh giao Thanh tra tỉnh chủ trì, tham mưu triển khai thực hiện kế hoạch này trên địa bàn tỉnh, bám sát theo hướng dẫn và chỉ đạo của Thanh tra Chính phủ. Việc này nhằm đánh giá tình hình thực hiện các dự án trên địa bàn tỉnh, xác định nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí.

Trước đó, vào tháng 3, UBND tỉnh Bắc Ninh đã có công văn về việc rà soát, báo cáo các công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, gây thất thoát, lãng phí lớn. Kết quả rà soát đã chỉ ra một số dự án đáng chú ý, bao gồm Dự án Trung tâm thương mại và dịch vụ ôtô tại khu Đồng Ngô, phường Đại Phúc, thành phố Bắc Ninh của Chi nhánh Công ty TNHH thương mại và tài chính Hải Âu tại tỉnh Bắc Ninh (chi tiết tại địa chỉ: https://www.bacninh.gov.vn/index.php?m=news&a=viewnews&id=10795 ) .

Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng KCN vừa và nhỏ Nhân Hòa, Phương Liễu, Quế Võ của Công ty cổ phần đầu tư phát triển đô thị và Khu công nghiệp Nhân Hòa cũng nằm trong danh sách này. Bên cạnh đó, còn có Dự án Khu đô thị, dịch vụ tổng hợp Đức Việt tại phường Gia Đông, thị xã Thuận Thành của Công ty cổ phần tập đoàn Đức Việt (thông tin tại http://www.quyetdinhchinhphuc.vn) ; Dự án đầu tư xây dựng Khu liên hợp khoa học – Đào tạo của Hội khoa học kinh tế Việt Nam. Ngoài ra, Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu Du lịch văn hóa Đền Đầm, thị xã Từ Sơn theo hình thức đầu tư Xây dựng – Chuyển giao (BT) của Công ty cổ phần đầu tư Solatech cũng được đưa vào diện rà soát.

Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường dọc kênh B2, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (từ nút giao với QL3 mới đến ĐT295B), theo hình thức Hợp đồng Xây dựng – Chuyển giao (BT) cũng nằm trong danh sách này. Thông tin chi tiết về các dự án có thể được tìm hiểu tại https://www.bacninh.gov.vn .

Việc triển khai kế hoạch thanh tra chuyên đề này nhằm đánh giá tình hình thực hiện các dự án trên địa bàn tỉnh, xác định nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực công, bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước.