Ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển bền vững, nhưng cần một giải pháp quan trọng để kết hợp hài hòa giữa tinh hoa truyền thống và tư duy thiết kế hiện đại. Với hơn 1.800 làng nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống, Việt Nam có một kho tàng di sản văn hóa khổng lồ. Tuy nhiên, sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam hiện nay còn đơn giản, thiếu ý tưởng thiết kế sáng tạo, chưa phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại.

Tại Diễn đàn ‘Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội – Cơ hội và thách thức’, các chuyên gia đã thảo luận về cách nâng cao giá trị sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam Trịnh Quốc Đạt cho biết, xuất khẩu thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đạt khoảng 3,5 tỷ USD vào năm 2023 và mục tiêu đến năm 2025 sẽ đạt khoảng 4 tỷ USD. Tuy nhiên, theo Chủ tịch Hội đồng cố vấn Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ làng nghề Hà Nội Vũ Hy Thiều, phần lớn sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam còn đơn giản, thiếu ý tưởng thiết kế sáng tạo, chưa phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Ông cũng chỉ ra một loạt điểm yếu của các nghề thủ công Việt Nam về thẩm mỹ, thiết kế, thiếu hiểu biết về thị trường, giải pháp kỹ thuật mới…

Để khắc phục những hạn chế này, PGS.TS. Đặng Mai Anh, Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, nhấn mạnh, xác định xu hướng thiết kế mẫu mã sản phẩm là một trong những hướng đi quan trọng để nâng cao giá trị sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Các xu hướng thiết kế toàn cầu như tính bền vững, thân thiện với môi trường, kết hợp kỹ thuật truyền thống với yếu tố hiện đại, tôn vinh văn hóa truyền thống và cá nhân hóa… sẽ là kim chỉ nam cho sự phát triển của ngành.

Hà Thị Vinh cho rằng, để làng nghề thủ công mỹ nghệ tăng tốc phát triển và đổi mới sáng tạo hơn nữa, cần xây dựng các trung tâm thiết kế, đổi mới sáng tạo chuyên ngành, từ đó tạo ra những ý tưởng độc đáo, khác biệt, giúp làng nghề nâng cao giá trị sản phẩm. PGS.TS. Đặng Mai Anh cũng đề xuất cần có các chương trình đào tạo kép, kết hợp truyền nghề với đào tạo thiết kế, kinh doanh, truyền thông và chuyển đổi số.

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, sự hỗ trợ từ các tổ chức, doanh nghiệp và các cơ quan chức năng và việc hợp tác giữa các trường đại học với các làng nghề sẽ giúp hình thành môi trường học tập và sáng tạo năng động, khuyến khích khởi nghiệp sáng tạo tại làng nghề thông qua các cuộc thi thiết kế, chương trình ươm mầm doanh nghiệp trẻ… Sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật tinh xảo của nghệ nhân và tư duy thiết kế hiện đại chính là con đường bứt phá cho thủ công mỹ nghệ Việt Nam.

Khi đó, mỗi sản phẩm thủ công sẽ không chỉ là món quà lưu niệm, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, một câu chuyện văn hóa, một đại sứ của Việt Nam vươn ra thế giới. Việc cần làm lúc này là truyền cảm hứng từ bối cảnh Việt Nam đến góc nhìn toàn cầu . Các ý tưởng sáng tạo sẽ đem đến một làn gió mới mẻ cho nghệ nhân Việt, hướng tới tiếp nhận tinh hoa kỹ thuật mới để hoàn thiện kỹ năng truyền thống trên điểm tựa của nền văn hóa hơn 4.000 năm tuổi.

Ngày 25/7, tại Nhà văn hóa xóm Dìa Trên, xã Quảng Uyên, Ban Quản lý Công viên địa chất Non nước Cao Bằng đã phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức một hội nghị tập huấn chuyên sâu về bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch bền vững cho cộng đồng. Sự kiện này đã thu hút sự tham gia của 64 hộ dân đang sinh sống tại làng giấy bản Dìa Trên.

Hội nghị tập trung vào việc nâng cao nhận thức và năng lực cho người dân địa phương về vai trò quan trọng của cộng đồng trong bảo tồn di sản. Các chuyên gia cũng đã chia sẻ những kỹ năng phát triển du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống, cũng như cách thức khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa để phục vụ cho sự phát triển kinh tế – du lịch địa phương. Ngoài ra, chương trình cũng hướng dẫn việc sắp xếp không gian làng nghề tại các hộ gia đình và công tác phát huy giá trị làng nghề gắn với phát triển du lịch.

Hoạt động này nằm trong chuỗi các hoạt động triển khai nhiệm vụ phát triển không gian di sản thuộc Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng năm 2025. Mục tiêu của chương trình là nâng cao nhận thức và năng lực cho người dân địa phương trong việc bảo vệ và khai thác hiệu quả các di sản văn hóa, lịch sử và tự nhiên của địa phương. Từ đó, chương trình hướng tới xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống tại địa phương, giúp người dân địa phương có thể phát triển kinh tế bền vững thông qua việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Qua hội nghị tập huấn này, người dân địa phương đã được trang bị những kiến thức và kỹ năng cần thiết để tham gia vào việc bảo tồn di sản và phát triển du lịch cộng đồng. Điều này không chỉ giúp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của cộng đồng.

Việc tổ chức hội nghị tập huấn này cũng thể hiện sự quan tâm của chính quyền địa phương và các tổ chức liên quan trong việc bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch bền vững. Thông qua đó, người dân địa phương có thể tiếp cận với những thông tin và kỹ năng mới, giúp họ có thể tham gia vào việc phát triển du lịch cộng đồng một cách hiệu quả.

Trước những thách thức và cơ hội trong việc phát triển du lịch cộng đồng, việc nâng cao nhận thức và năng lực cho người dân địa phương là rất quan trọng. Điều này sẽ giúp họ có thể tham gia vào việc bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch một cách bền vững.

Tỉnh Thanh Hóa sở hữu đường bờ biển dài với nhiều bãi biển đẹp, trong đó có bãi biển thuộc phường Tĩnh Gia. Đây là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn trải nghiệm không khí trong lành, thưởng thức hải sản tươi ngon và tìm hiểu về văn hóa làng biển. Tuy nhiên, tiềm năng du lịch của vùng đất này vẫn chưa được khai thác triệt để.

Chị Mai Thị Hà, du khách đến từ Hà Nội, chia sẻ rằng chị thích không khí ở bờ biển khi thuyền về, nhưng ngoài tắm biển và mua hải sản, chị không biết chơi gì hay tham quan ở đâu. Điều này cho thấy rằng du khách đang tìm kiếm nhiều trải nghiệm hơn tại các điểm đến ven biển.

Một trong những điểm đến hấp dẫn tại Tĩnh Gia là làng nghề Do Xuyên – Ba Làng, nổi tiếng với nghề chế biến hải sản và sản xuất nước mắm. Tuy nhiên, theo ông Dương Văn Tác, Chủ tịch Hiệp hội nước mắm Do Xuyên – Ba Làng, việc tiêu thụ sản phẩm vẫn còn hạn chế do chưa có nhiều khách du lịch tham quan và trải nghiệm tại nơi sản xuất.

Mùa du lịch năm nay, làng nghề truyền thống nước mắm Khúc Phụ, xã Hoằng Thanh, đã nổi lên như một điểm sáng. Công ty TNHH Thực phẩm và thương mại, dịch vụ Lê Gia đã mở cửa nhà thùng mắm Lê Gia cho du khách tham quan và trải nghiệm. Ông Lê Anh, Giám đốc Công ty TNHH Thực phẩm và thương mại, dịch vụ Lê Gia, cho biết rằng thông qua hoạt động tham quan, trải nghiệm của du khách, doanh số bán hàng của doanh nghiệp đã tăng trên 30%.

Ông Lê Anh nhấn mạnh rằng việc gắn làng nghề với phát triển du lịch không phải là câu chuyện chỉ của người dân làm nghề, mà là sự bắt tay giữa các bên, bao gồm cơ chế, chính sách của Nhà nước, cá thể làm nghề, làng nghề và các doanh nghiệp lữ hành. Điều này đòi hỏi sự hợp tác và hỗ trợ từ nhiều phía để phát triển du lịch làng nghề.

Để khắc phục những hạn chế, tỉnh Thanh Hóa cần có các chính sách hỗ trợ trong việc quy hoạch, phát triển và đăng ký thương hiệu sản phẩm. Đồng thời, các làng nghề cần phải cải tiến, đổi mới mẫu mã và tạo ra sản phẩm phong phú, đa dạng để thu hút khách du lịch.

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh xúc tiến thương mại và kêu gọi các doanh nghiệp lữ hành vào đầu tư xây dựng, khai thác sản phẩm du lịch từ làng nghề truyền thống cũng là cần thiết. Sự phối hợp và hỗ trợ từ nhiều phía sẽ giúp du lịch làng nghề ven biển tỉnh Thanh Hóa phát triển và trở thành một sản phẩm du lịch đặc trưng và hấp dẫn.

Với những nỗ lực và sự hợp tác từ nhiều bên, du lịch làng nghề ven biển tỉnh Thanh Hóa có thể trở thành một điểm đến lý tưởng cho du khách, không chỉ mang lại trải nghiệm du lịch thú vị mà còn góp phần phát triển kinh tế – xã hội cho địa phương.