Ngày 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) chính thức có hiệu lực, mở ra một chương mới trong quan hệ hợp tác kinh tế thương mại giữa Việt Nam và EU. Sau 5 năm thực thi, EVFTA đã mang lại những lợi ích rõ ràng và thiết thực cho doanh nghiệp hai bên.

Theo cam kết trong EVFTA, hiệp định sẽ loại bỏ hầu hết các rào cản thuế quan, ngoại trừ một số mặt hàng áp dụng hạn ngạch thuế quan miễn thuế. Về phía EU, cam kết xóa bỏ thuế quan ngay khi EVFTA có hiệu lực đối với hàng hóa của Việt Nam thuộc 85,6% số dòng thuế trong biểu thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Trong vòng 7 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực, EU cam kết xóa bỏ 99,2% số dòng thuế trong biểu thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Đối với 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại, bao gồm một số sản phẩm gạo, ngô ngọt, tỏi, nấm, đường và các sản phẩm chứa hàm lượng đường cao, EU cam kết mở cửa cho Việt Nam theo hạn ngạch thuế quan (TRQs) với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.

Về thuế xuất khẩu của Việt Nam, Việt Nam cam kết xóa bỏ hầu hết các loại thuế xuất khẩu đối với hàng hóa xuất sang EU. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở EU sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường Việt Nam với gần 100 triệu người tiêu dùng, đặc biệt là tầng lớp trung lưu đang tăng trưởng nhanh.

Báo cáo Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) quý II/2025 do Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) công bố cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp xác định ưu đãi thuế quan là lợi ích nổi bật của EVFTA đã tăng vọt từ 29% trong quý II/2024 lên đến 61% trong quý II/2025. Một số doanh nghiệp đã có thể định lượng lợi nhuận trực tiếp từ EVFTA, mức tăng trung bình được ghi nhận vào lợi nhuận ròng là 8,7% – với một số doanh nghiệp báo cáo con số ấn tượng lên tới 25%.

Cũng theo báo cáo này, sau 5 năm thực thi và tận dụng EVFTA, có đến 98,2% doanh nghiệp châu Âu tham gia khảo sát cho biết họ đã biết đến EVFTA và gần một nửa trong số đó báo cáo rằng hiệp định mang lại lợi ích từ mức trung bình đến đáng kể. Đáng chú ý, không chỉ các tập đoàn lớn được hưởng lợi mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cũng đang khai thác tốt các ưu đãi từ hiệp định.

EVFTA không chỉ là một thỏa thuận về thuế quan mà còn là nền tảng cho sự hài hòa về tiêu chuẩn và thịnh vượng bền vững. Hiệp định đã củng cố lòng tin, thúc đẩy thương mại và mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía.

Tuy nhiên, để tiếp tục tận dụng các ưu đãi từ EVFTA, các doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển mình thích ứng với nhu cầu ngày càng tăng từ thị trường EU đối với sản phẩm bền vững. Việt Nam có nhiều lợi thế khai thác từ nguồn nguyên liệu phong phú đến cam kết mạnh mẽ với phát triển xanh, cũng như đảm bảo tiêu chuẩn cao về môi trường và xã hội.

Ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương nhấn mạnh, EU là thị trường tốt, thị trường tiềm năng, với tiêu chuẩn thị trường cao nhưng vấn đề quan trọng là xuất khẩu sang EU đem lại giá trị cao. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu tốt sang thị trường này.

Bộ Công Thương đang tiếp tục triển khai xây dựng Đề án hệ sinh thái kết nối các chủ thể doanh nghiệp lại với nhau và không chỉ có sự hỗ trợ từ cơ quan địa phương, cơ quan Trung ương, mà cả sự hỗ trợ của hiệp hội logistics, ngân hàng, đơn vị tư vấn… Khi có hệ sinh thái, các sản phẩm rất dễ truy xuất nguồn gốc.

Trong chiến lược phát triển dài hạn, việc tận dụng tối đa các FTA được xác định là chìa khóa then chốt giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng, thu hút đầu tư và củng cố vị thế trên trường quốc tế.

Ngày 18/7, Hội thảo ‘Dự báo kinh tế 6 tháng cuối năm 2025 – Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp’ đã được tổ chức bởi Tạp chí Doanh Nhân Sài Gòn và Viện Sáng kiến Việt Nam. Tại hội thảo, bà Trịnh Thị Hương, Phó cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp tư nhân và Kinh tế tập thể (Bộ Tài chính), đã có bài đánh giá về các chính sách và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong thời gian qua.

Theo bà Hương, trong nửa cuối năm 2025, có 4 nhóm chính sách quan trọng mà doanh nghiệp cần theo dõi sát sao để tận dụng cơ hội, tháo gỡ khó khăn và chuẩn bị cho giai đoạn tăng tốc cuối năm. Nhóm chính sách đầu tiên là cải cách thủ tục hành chính. Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt chính sách ‘ba giảm’: giảm tối thiểu 30% thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ và 30% điều kiện kinh doanh. Tại TP.HCM, chính quyền thành phố cũng đặt mục tiêu cắt giảm tối thiểu 30% thủ tục và chi phí cho doanh nghiệp.

Trong phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6/2025, Thủ tướng đã chỉ đạo rà soát, cắt giảm và đơn giản hóa quy trình nghiệp vụ đối với 324 thủ tục, tích hợp thông tin giấy tờ vào nền tảng định danh điện tử quốc gia (VNeID). Việc này sẽ giúp doanh nghiệp giảm đáng kể thời gian và chi phí hoàn thiện hồ sơ, tiếp cận các thủ tục hành chính công.

Nhóm chính sách thứ hai là tài khóa, tập trung hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, đổi mới sáng tạo. Bà Hương đánh giá đây là chính sách điểm tựa quan trọng, đặc biệt với cộng đồng doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (SME). Một số chính sách nổi bật bao gồm tiếp tục áp dụng giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 10% xuống còn 8% đối với một số hàng hóa, dịch vụ. Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp SME đang được thúc đẩy triển khai trên thực tế, bao gồm chính sách cho phép doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo được thuê đất trong các khu, cụm công nghiệp và vườn ươm công nghệ.

Nhóm chính sách thứ ba là tín dụng. Thủ tướng Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước khẩn trương xem xét dỡ bỏ các biện pháp hành chính trong điều hành tăng trưởng tín dụng. Nhiều chương trình tín dụng chuyên biệt đang được triển khai hoặc chuẩn bị ban hành.

Nhóm chính sách thứ tư là phát triển thị trường. Bà Hương thông tin, trong 6 tháng cuối năm, nhiều chính sách mới liên quan đến thị trường tiêu thụ hàng hóa sẽ được ban hành. Chính phủ sẽ khởi động đàm phán và ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) mới với các đối tác. Bộ Công Thương cũng được giao nghiên cứu thành lập thêm các văn phòng xúc tiến thương mại tại các thị trường trọng điểm.

‘Chính sách hiện nay rất nhiều, và có những chính sách tưởng chừng không liên quan vẫn có thể tác động lớn đến doanh nghiệp. Do đó, các doanh nghiệp cũng chủ động nghiên cứu tìm hiểu kỹ qua kênh của các bộ ngành, địa phương và nhất là các hiệp hội’, bà Hương nhấn mạnh.