Ngành xuất khẩu thanh long của tỉnh Lâm Đồng đang gặp khó khăn lớn khi hơn 450 hecta thanh long đạt tiêu chuẩn GlobalGAP đang vào mùa thu hoạch nhưng không thể xuất khẩu sang châu Âu do thiếu giấy chứng thư – chứng nhận An toàn thực phẩm. Tình trạng này đã kéo dài từ đầu tháng 7 đến nay, dẫn đến khoảng 100 tấn thanh long bị hư hỏng và lượng hàng tồn kho gần tương đương.

Nguyên nhân của tình trạng này là do chưa có cơ quan Nhà nước ký Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu cho các doanh nghiệp. Đối với các lô hàng xuất khẩu sang châu Âu, phần lớn doanh nghiệp thực hiện kiểm tra tại TP.HCM, đồng nghĩa cơ quan chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận trên là Sở An toàn thực phẩm TP.HCM. Trước đây, các doanh nghiệp thường làm việc trực tiếp với các chi cục kiểm dịch thực vật vùng để cấp giấy chứng nhận.

Từ ngày 1/7, Thông tư 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường có hiệu lực, chuyển thẩm quyền cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật về UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc chuyển quyền chứng nhận từ cơ quan của Bộ về Sở đang khiến quy trình này bị ách tắc. Các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu, cũng như các hộ dân và hợp tác xã, đang gặp trở ngại lớn trong việc cấp giấy chứng nhận.

Tình trạng này đã được Hiệp hội thanh long Bình Thuận kiến nghị bằng văn bản lên UBND tỉnh Lâm Đồng. Do phải chờ cả tháng, khách hàng từ châu Âu đã gửi thư thông báo sẽ cắt đơn hàng từ Việt Nam, chuyển qua mua thanh long từ Thái Lan, Ecuador. Hiệp hội thanh long Bình Thuận cho rằng thiệt hại bằng tiền không quan trọng bằng lòng tin. Nông dân thấy doanh nghiệp ngừng thu mua nên dừng sản xuất, đối tác cũng không còn niềm tin vì không thấy hàng hóa nhập khẩu theo cam kết.

Trước tình hình trên, các cơ quan chức năng cần nhanh chóng giải quyết vướng mắc trong cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm để giúp ngành xuất khẩu thanh long của Lâm Đồng cũng như các tỉnh khác sớm ổn định và duy trì sản xuất, xuất khẩu. Điều này không chỉ giúp bảo vệ uy tín và niềm tin của khách hàng mà còn đảm bảo cho việc làm và thu nhập của hàng ngàn hộ dân.

Gần đây, xuất hiện tình trạng ùn ứ hàng hóa xuất khẩu sang EU, đặc biệt là các mặt hàng như thanh long và hồ tiêu, do không có cơ quan Nhà nước nào cấp Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu. Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh Long Bình Thuận, cho biết hoạt động xuất khẩu thanh long đang bị đình trệ nghiêm trọng với khoảng 100 tấn hàng hóa bị hư hỏng và hàng tồn kho lên đến 50-70 tấn.

Tương tự, 2 doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam cũng đang tồn kho lượng hàng có giá trị khoảng 2,4 triệu USD và không thể xuất khẩu do thiếu Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết cơ quan này đã có công văn hướng dẫn gửi các địa phương.

Tuy nhiên, các sở địa phương cho rằng hướng dẫn đó chỉ áp dụng tại Việt Nam và cần bổ sung quy định theo yêu cầu của các nước nhập khẩu. Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang đề nghị sửa lại công bố thủ tục hành chính cho phù hợp. Việc điều chỉnh đang được gấp rút hoàn tất để đảm bảo hoạt động xuất khẩu không bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, Cục cũng đã gửi công văn đề nghị EU cho phép áp dụng mẫu giấy chứng nhận hiện tại, nhưng phía EU chưa có phản hồi. Trong văn bản kiến nghị khẩn gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Sở An toàn thực phẩm TPHCM cũng nêu ra hàng loạt bất cập cần Bộ hướng dẫn liên quan đến thủ tục kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm với thực phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu.

Sở An toàn thực phẩm TPHCM kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm ban hành quy định về hồ sơ, thủ tục cấp Giấy chứng nhận theo mẫu của nước nhập khẩu để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Việc này không chỉ giúp giải quyết vấn đề ùn ứ hàng hóa xuất khẩu sang EU mà còn đảm bảo hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam được diễn ra thông suốt và hiệu quả.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang nỗ lực giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp bằng cách khẩn trương hoàn thiện các thủ tục hành chính và tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía EU. Nếu tình trạng ùn ứ kéo dài, không chỉ các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long và hồ tiêu mà còn nhiều doanh nghiệp khác cũng sẽ gặp khó khăn trong hoạt động xuất khẩu sang thị trường EU.

Để cập nhật thông tin về tình trạng xuất khẩu sang EU cũng như các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, vui lòng theo dõi thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như Ủy ban Châu Âu.