Cảnh báo về thủ đoạn lừa đảo ‘bắt cóc online’ nhắm vào học sinh, sinh viên

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, đã đưa ra cảnh báo về việc học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên là sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế. Khi đối mặt với một người xưng công an, các em dễ hoảng loạn và làm theo yêu cầu của kẻ xấu.

Từ khoảng một tháng trở lại đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Theo dõi các vụ việc cụ thể trên VietnamPlus.

Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn. Cũng theo vị chuyên gia, các đối tượng thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi. Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội.

Bên cạnh đó, Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm… Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên.

Lời khuyên cho phụ huynh và nhà trường

Luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. Qua đó, giúp học sinh, sinh viên có thể nhận biết và phòng tránh các thủ đoạn lừa đảo tinh vi.

Ngành giáo dục hiện đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc đảm bảo môi trường học đường an toàn cho học sinh và sinh viên. Những vấn đề tồn tại bao gồm tình trạng bắt nạt trên môi trường mạng, tai nạn thương tích, đuối nước, ngộ độc thực phẩm và việc sử dụng thuốc lá điện tử đang ngày càng gia tăng.

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tình trạng bắt nạt trên môi trường mạng có xu hướng tăng cao, với 28 trường hợp được ghi nhận trong 5 tháng đầu năm 2025. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp kiểm soát và ngăn chặn hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, số vụ tai nạn giao thông liên quan đến học sinh cũng còn ở mức cao, với 4.111 vụ trong năm 2024. Đây là con số đáng báo động, đòi hỏi sự quan tâm và giải quyết cấp thiết từ các cơ quan chức năng.

Đuối nước và tai nạn thương tích vẫn tiếp tục là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ em. Điều này đặt ra thách thức lớn cho ngành giáo dục và y tế trong việc triển khai các chương trình giáo dục về an toàn và sơ cứu cho học sinh. Đồng thời, việc sử dụng thuốc lá điện tử và các sản phẩm có hại khác trong học sinh cũng đang gia tăng, gây lo ngại về sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ.

Trước những thách thức trên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề xuất 8 giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết những vấn đề này. Đầu tiên, ngành giáo dục sẽ tập trung thiết lập một hệ thống pháp lý đủ mạnh để có thể xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Đồng thời, Bộ cũng đặt mục tiêu nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống cho học sinh, sinh viên, giúp họ có ý thức và hành động đúng đắn trong môi trường học đường.

Ngoài ra, ngành giáo dục cũng sẽ đẩy mạnh công tác quản lý và hỗ trợ người học theo hướng hiện đại, toàn diện và hiệu quả. Điều này bao gồm việc tăng cường công tác quản lý cũng như xây dựng các dịch vụ hỗ trợ toàn diện cho học sinh, sinh viên, giúp họ có thể tiếp cận các nguồn lực và hỗ trợ cần thiết khi gặp khó khăn.

Với những giải pháp trên, ngành giáo dục hy vọng có thể tạo ra một môi trường học đường an toàn và tích cực, nơi mà học sinh và sinh viên có thể phát triển toàn diện mà không phải đối mặt với các rủi ro có thể tránh được. Việc thực hiện thành công những giải pháp này sẽ đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, nhà trường, gia đình và cả xã hội.

Trước mắt, điều quan trọng là cần có sự tham gia và ủng hộ của toàn xã hội trong việc xây dựng một môi trường giáo dục an toàn và lành mạnh. Bộ Giáo dục và Đào tạo đang kêu gọi sự phối hợp và hỗ trợ từ các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội và cả cộng đồng trong việc triển khai các giải pháp trên. Chỉ khi có sự chung tay của tất cả các bên liên quan, chúng ta mới có thể hy vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn cho thế hệ trẻ.