DNTH: Sau 2 năm im ắng do ảnh hưởng của dịch Covid-19, thời điểm này, làng nghề Sơn Đồng (huyện Hoài Đức) đã hoạt động sản xuất, kinh doanh nhộn nhịp trở lại. Người dân nơi đây luôn coi trọng việc gìn giữ nghề truyền thống để vừa phát triển kinh tế vừa gìn giữ nét văn hóa quê hương.
Độc đáo nghề tạc tượng, làm đồ thờ
Hà Nội có hàng trăm làng nghề nhưng hiếm có làng nào chuyên sản xuất tượng, đồ thờ như làng Sơn Đồng. Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Đồng Nguyễn Trung Hưng cho biết, nghề tạc tượng ở Sơn Đồng có từ hơn 300 năm trước. Trải qua bao thăng trầm, có lúc tưởng như mai một, đến năm 1986, khi cơ chế kinh tế có hướng phát triển mới, nghệ nhân Nguyễn Đức Dậu (1896 – 1988) mở lớp dạy nghề, rồi cộng tác với Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Arts tổ chức đào tạo một cách bài bản để người dân trong xã vừa nắm vững kiến thức khoa học, vừa biết “thở” sản phẩm. Chịu khó học hỏi, những người thợ nơi đây không chỉ giữ được nghề truyền thống mà còn có bước phát triển mới vượt bậc.
Khác với các làng nghề truyền thống khác chủ yếu là người cao tuổi làm nghề, Sơn Đồng quy tụ nhiều lao động trẻ có tay nghề cao, nhanh nhạy trong việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất cũng như quảng bá, xúc tiến. thương mại cho sản phẩm. Anh Nguyễn Chí Dân, người dân thôn Trại Chiếu (xã Sơn Đông) cho biết, trong một gia đình ở Sơn Đông, cha mẹ đi làm thuê, con cái cũng phải phụ giúp. Vì vậy, mới 10 tuổi, trẻ em trong xã đã biết một số công đoạn làm ra sản phẩm. Họ có thể thành thạo các kỹ năng của mình bằng cách học cho đến hết cấp ba. Cứ thế, “chất làm việc” dường như ngấm vào máu, đến nay nhiều thanh niên xã Sơn Đông đã xây dựng được những xưởng sản xuất lớn, có hợp đồng tiêu thụ sản phẩm khắp cả nước.
Để làm đồ thờ, tượng, người thợ Sơn Đồng phải tìm hiểu sâu về truyền thống lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng. Bên cạnh đó, người thợ giỏi khi làm tượng cũng sẽ phải tính toán kỹ lưỡng để không bị lãng phí gỗ. Sơn son, sơn bạc, vàng cũng vậy, mỗi sản phẩm phải trải qua gần chục lớp sơn mà không một vết gợn, làm sao cho ngay ngắn, sắc nét…
Đến năm 2021, xã Sơn Đồng có 18 nghệ nhân được thành phố Hà Nội phong tặng và 1 nghệ nhân ưu tú được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu. Năm 2022, xã Sơn Đồng có 3 cá nhân làm hồ sơ trình Chủ tịch nước xét tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú làng nghề.
Tạo điều kiện phát huy giá trị làng nghề
Những ngày cuối năm, làng nghề Sơn Đồng dường như nhộn nhịp hơn hẳn. Khắp các thôn xóm, tiếng đục, tiếng lục lạc vang lên rộn ràng. Sau khi bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, từ đầu năm 2022 đến nay, nhiều đình, chùa… đã được xây dựng, trùng tu, tôn tạo, cơ sở thờ tự, đình đặt tượng. , tôn thờ nhiều hơn.
Anh Nguyễn Chí Khoa, chủ cơ sở sản xuất tượng ở thôn Trại Chiếu cho biết, sản phẩm của gia đình rất đa dạng, từ tượng cho đình, chùa đến bàn thờ, câu đối… cho tư gia. Thời điểm này, gia đình nhận được nhiều đơn đặt hàng nên có hôm phải làm đến tận khuya mới kịp tiến độ giao hàng cho khách. “Thu nhập của mỗi công nhân tùy thuộc vào tay nghề, nhưng thấp nhất là 300 nghìn đồng/ngày công; Thợ đục lành nghề thu nhập khoảng 500.000 đồng/ngày, với những chủ xưởng tính toán kỹ thì cao hơn nhiều…”, anh Nguyễn Chí Khoa chia sẻ.
Theo Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Đồng Nguyễn Trung Hùng, Sơn Đồng hiện có khoảng 1.700 hộ làm nghề, chiếm 70% tổng số hộ toàn xã. Mỗi năm làng nghề Sơn Đồng mang lại thu nhập hàng trăm tỷ đồng. Xã không còn hộ nghèo và phấn đấu đến năm 2022 hoàn thành xây dựng xã nông thôn mới nâng cao.
Có nghề độc đáo, người dân Sơn Đồng luôn chú trọng truyền dạy để những tinh hoa của quê hương được gìn giữ và phát huy trong đời sống đương đại. Hàng năm, xã Sơn Đồng mở các lớp dạy nghề cho lao động trẻ; khuyến khích các nghệ nhân truyền nghề cho con cháu; hỗ trợ các chủ cơ sở sản xuất lựa chọn sản phẩm tham gia đánh giá, phân loại trong Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) của thành phố Hà Nội. Năm 2021, Sơn Động có 2 sản phẩm được đánh giá, công nhận OCOP.
Khó khăn lớn nhất của làng nghề hiện nay là thiếu địa điểm sản xuất tập trung. Do nằm trong quy hoạch phát triển đô thị nên Sơn Đồng không được quy hoạch cụm công nghiệp. Thực tế là các hộ vẫn sản xuất tại gia nên khó mở rộng quy mô.
Xã Sơn Đồng định hướng phát triển làng nghề gắn với phát triển du lịch. Mong muốn của địa phương là được thành phố chấp thuận cho xây dựng khu bảo tồn và giới thiệu nghề truyền thống trên diện tích gần 6ha tại vùng đất Trại Chiếu. “Nếu đề án này được thông qua, xã sẽ có nơi bảo tồn, giới thiệu, quảng bá, kết nối sản phẩm làng nghề với du khách gần xa, gắn với phát triển du lịch…”, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Đồng Nguyễn Trung Hùng chia sẻ.