Chuyên gia gene Canada: Sự quyết tâm của lãnh đạo là chìa khóa thành công

Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM – Một Dự án đầy hứa hẹn bị bỏ dở vì… tuổi hưu

TS Nguyễn Quốc Bình, một chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu chuyển nạp gene trên cây trồng tại Đại học Laval, TP Québec (Canada), đã quyết định bán hết gia sản và cùng gia đình trở về Việt Nam vào năm 2004 theo lời mời của lãnh đạo TPHCM. Mục tiêu của ông là xây dựng một Trung tâm Công nghệ Sinh học hiện đại, mang tầm quốc tế, không lạc hậu sau 20 năm.

Sau gần 10 năm xây dựng, Trung tâm Công nghệ Sinh học đầu tiên tại TPHCM đã được hình thành với tổng kinh phí đầu tư lên đến 100 triệu USD. Trung tâm này đã nghiên cứu và đăng ký bản quyền hàng loạt công trình phục vụ ngành nông nghiệp, thủy sản và sản xuất thuốc. Tuy nhiên, khi Trung tâm đang trên đà phát triển, TS Nguyễn Quốc Bình đã phải về hưu theo luật vào năm 2014, ở tuổi 60.

Ông Bình cho rằng, sự quyết tâm toàn diện của lãnh đạo thành phố là yếu tố then chốt giúp Trung tâm được thành lập. Tuy nhiên, cơ chế và thể chế hiện hành đã không cho phép ông tiếp tục phát triển Trung tâm. Ông kỳ vọng vào sự nghiêm túc thực sự từ những người lãnh đạo thành phố trong việc tái thiết và phát triển Trung tâm.

Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, để thu hút nhân tài từ nước ngoài trở về, cần có một thể chế phát triển nhân tài, chứ không chỉ là chính sách thu hút nhân tài. Thể chế này cần đáp ứng được 3 tiêu chí: Trao quyền cho người có năng lực thực sự; Trao cơ chế linh hoạt để họ được thử, được sai và được sửa; Trao niềm tin để họ dám dấn thân và vượt qua sự trì trệ, kìm hãm.

Ông Dũng cho rằng, nếu nhân tài vẫn bị trói buộc bởi các quy trình cứng nhắc, nếu quyết định của họ luôn phải ‘xin ý kiến tập thể’ và nếu họ không được bảo vệ khỏi những rủi ro thể chế khi đổi mới thì chẳng có lý do gì để họ ở lại hoặc cống hiến hết mình.

Cải cách thể chế nhân tài phải là một phần trong cải cách thể chế quốc gia. Nếu không có tư duy chiến lược và quyết tâm thể chế như vậy thì mọi chương trình dù tốt đến mấy cũng chỉ là ‘vá víu’, không thể tạo nên bước ngoặt thật sự.

Như vậy, câu chuyện của Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM là một ví dụ điển hình về việc cần phải có một thể chế phát triển nhân tài để thu hút và giữ chân những người có tài năng. Việc cải cách thể chế quốc gia là cần thiết để tạo ra một môi trường làm việc linh hoạt và sáng tạo, nơi mà những người có năng lực thực sự có thể phát huy hết khả năng của mình.

Một số chuyên gia và nhà nghiên cứu đã đề xuất rằng, cần phải có một cơ chế mới để thu hút và giữ chân nhân tài. Cơ chế này cần phải linh hoạt và sáng tạo, cho phép những người có năng lực thực sự có thể tự do phát huy khả năng của mình.

Trong bối cảnh hiện nay, khi mà đất nước đang cần những người có tài năng để đóng góp cho sự phát triển của đất nước, thì việc cải cách thể chế nhân tài là một việc làm cấp thiết. Điều này không chỉ giúp thu hút nhân tài từ nước ngoài trở về, mà còn giúp giữ chân những người có tài năng đang làm việc tại Việt Nam.

Có thể thấy rằng, việc xây dựng một thể chế phát triển nhân tài là một quá trình lâu dài và phức tạp. Tuy nhiên, với sự quyết tâm và nỗ lực của các cấp lãnh đạo và các chuyên gia, chúng ta có thể hy vọng rằng, một ngày nào đó, Việt Nam sẽ có được một thể chế phát triển nhân tài hiệu quả, giúp đất nước phát triển nhanh chóng và bền vững.